O`zbekiston respublikasi qishloq va suv xo`jaligi vazirligi

Yer yong’oq navlarining nav belgilari va ekishga tavsiya etilgan navlarining 
tavsifi 
Darsning maqsadi:
Yer yong’oq navlarining farqli belgilarini o’rganish. 
Topshiriq: 
1.Yer yong’og’ining botanik ta’rifini o’rganish. 
2. Yer yong’oq navlarining farqli belgilari. 
3.Yer yong’oqning ekishga tavsiya etilgan navlarining farqli belgilarini o’rganish 
aosida jadval to’lg’azish. 
Darsda foydalaniladgan o’quv qurollari va jixozlar: 
Yer yong’oq o’simligi, gerbariysi, mevasi, urug’lari, rangli plakatlar, texnik tarozi, 
chizg’ich, kadoskop. 
Adabiyotlar: 
1.Yormotova D. Xushvaqtova – Moyli ekinlar.T. 2007. 
2.Lukov M. – Moyli ekinlar seleksiyasi va urug’chiligi – uslubiy ko’rsatmalar. S. 
2009. 
Qo’shimcha adabiyotlar: 
1.Yormatova D.Ye. – Dala ekinlari biologiyasi va yetishtirish texnologiyalari amaliy 
mashg’ulotlar. T. 2002. 
Asosiy tushunchalar:
1-savol.
Yeryong`oq dukkakdoshlar (Fabaceae) oilasiga kiradi. Bu turkumga 30 tur 
kiritiladi. Ular orasida madaniy va yovvoyi turlar bor. Eng ko`p ekiladigan tur 
Azachis xypogaea L. vulgazis L. madaniy yeryong`oq. Yeryong`oq bir yillik 
o`tsimon o`simlik. Ildiz tizimi o`q ildiz va yon ildizlardan iborat, tuproqda 190 sm 
chuqurlikka kirib boradi. Ildizlarida ko`p tuganaklar xosil bo`ladi. 
Poyasi tik o`sadi, buyi 80 sm yetadi. Bitta poyadan 4-20 yon shox xosil bo`ladi. 
Shoxlari asosida yumaloq, uchida turt qirrali, tuklangan, Ikki xil shakli; tup va yotib 
usuvchi shakllari bor. Tup shaklida o`sadigan o`simliklarning buyi urtacha 30-40 sm 
tik o`sadi, yer bagirlab o`sadiganlarniki 20-25 sm, tup diametri 1 m ga yetishi 
mumkin. 
Barglari juft patsimon, murakkab, oval yoki teskari tuxumsimon shaklda, 
yashil yoki to`q yashil yaproqlardan iborat. Barg bandi va yaprog`i tukli. 
Guli bitta yoki ikki-uchtadan bo`lib barg qo`ltig`ida joylashgan. Rangi sariq, 
to`q sariq. Guli o`zidan changlanadi. Yeryong`oqning yer usti poyasidagi gullaridan 
boshqa, poyasining yer osti qismida mayda kleystogam gullari bor. Bu gullar 
rangsiz. Ochilmaydi. Gul urug`langandan keyin, ko`p o`tmay. Uchi o`tkirlashgan, 
naycha shaklida ginofor o`sa boshlaydi. Uchida urug`langan tuguncha bo`lgan 
ginofor o`sib 8-9 sm chuqurga kiradi. Tuguncha gorizontal xolatda o`sa boshlaydi, 
oqaradi, dukakga aylanadi. Tuproqqa tegmay qolgan ginofor quriydi, meva xosil 
qilmaydi. 
Mevasi – pillasimon yoki silindirsimon dukkak, bir necha joyi bukilgan 
uzunligi 2-6 sm. Rangi somonsimon, yuzasi tursimon. Po`chog`i dukkak vaznining 
25-40 % ini tashkil qiladi. Tup shaklidagi o`simlikda dukkagi ildiz atrofida g`uj 
bo`lib joylashadi, yer bag`irlab o`sadigan shaklida tarqalib joylashadi. 
Dukkaklarning 1000 vazni 200-1200 g. o`rtacha 400-500 g. 

---

20