O`zbekiston respublikasi qishloq va suv xo`jaligi vazirligi andijon qishloq xo`jaligi va agrotexnologiyalar instituti

Hisoblash formulalari
Motorning manbadan olayotgan quvvati P_1M= P;

O`TG berayotgan quvvati P_G = U_G I_G

Agregatning F.I.K i h_AGR=P_G /P_1M

Motorning F.I.K i h_M=Öh_AGR

Motorning o`qidagi quvvat P_2M=h_M P_1M

Sirpanish S=n₀-n/n₀

Motor o`qidagi moment M=9,55 P₂/n

Quvvat koeffitsiyenti cosj = P_1M /Ö3U_MI_M

Tekshirish uchun savollar.

1. 
   Bir fazali asinxron motor qanday qilib ishga tushiriladi?
   
2. 
   Ishga tushirish cho`lg`amsiz motorni ishga tushirish mumkinmi?
   
3. 
   Bir fazali va uch fazali motorlarning rotori tuzilishidan farq qiladimi?
   

7 -LABORATORIYa IShI

UCh FAZALI SINXRON GENERATORNI TEKShIRISh.

Ishdan maqsad:

Sinxron generatorning tuzulishi va ishlash printsipi bilan tanishish. Sinxron generatorning asosiy xarakteristikalari bilan tanishish va bu xarakteristikalarni tajriba yuli bilan tekshirish.

№ t / b	I	UG =EOG	IQG	UG
	A	V	u / b	u / b

3-bandni bajarish tartibi.

Yuklanish xarakteristikasi U_G=f (I_QG) bunda n=n_H=const; I_AG= sonst. QF2; SA o`chgan holda, QF1 ni qo`shing va o`zgarmas tok motorini ishga tushiring.

SA - ni qo`shing va R_k yordamida Ye_OG=0,9U_NG ga yetkazing.

QF2 - qo`shing va R<sub>Yu</sub> yordamida I<sub>G</sub>< I<sub>NG</sub> ga yetkazing. Bu birinchi nuqta bo`ladi, olingan ma’lumotlarni 7-2-jadvalga tushiring. R_k yordamida generatorning qo`zg`atish tokini I_QG ga kamaytiring va yuk qarshiligi R_Yu yordamida I_AG = sonst yetkaziladi va ikkinchi nuqta olinadi. Qo`zg`atish tokini (I_QG) nolgacha kamaytirib 5-6 nuqta olinadi.

7-2-jadval

№ t / b	IQG	UG	IQG	UG	IAG
	A	V	u / b	u / b	A

4-bandni bajarish tartibi.

Tashqi xarakteristika U=f(I_AG) bunda: I_QG =sonst; n=n_H=sonst ; sosj=sonst.

QF2 ni o`chiring, R<sub>Yu</sub>=max, motorni ishga tushiring va № 3 qismida ko`rsatilgandek Ye_OG =U_NG ga yetkazing. QF2 ni qo`shing. R<sub>Yu</sub> yordamida generatorni yuklab va R<sub>k</sub> yordamida rostlab , I<sub>G</sub>=I<sub>NG</sub> ga to`g`rilang bunda U<sub>G</sub>=U<sub>NG</sub> bo`lsin. Bu birinchi nuqta bo`ladi, olingan ma’lumotlarni 7-3-jadvalga yozing. Asta-sekin generatorning R<sub>Yu</sub> yordamida yukini kamaytirib I<sub>QG</sub> =Const bo`lganda 5-6 ta nuqta oling. Oxirgi nuqta QF2 o`chirilgan holda olinadi.

7-3-jadval

№ t / b	UG	IAG	UG	IAG	DU%
	B	A	u / b	u / b	-

Generator kuchlanishining normal o`zgarishi sosj £ 1 bo`lganda quyidagi formula yordamida aniqlanadi.

DU_H=U_OG -U_G / U_G × 100 %

bunda: U_OG =Ye_NOG - generatorning salt yurish holidagi kuchlanishi.

5- bandni bajarish tartibi.

Rostlash xarakteristika. I_QG =f (I_AG) bunda n=n_H=sonst; sosj=sonst; U_G = sonst. QF2 o`chgan holda o`zgarmas tok motorini ishga tushiring va R_k yordamida Ye_NOG=U_NOG ga to`g`rilang. Bu birinchi nuqta bo`ladi, olingan ma’lumotlarni 7-4-jadvalga yozing.

Generatorni asta-sekin I_G=I­_NG ga yuklab va R_k yordamida U_G=U_NG=sonst rostlang.. Bunda nagruzka tokining (I­_G) bir xil oraliqdagi o`zgarishining 4-5 ta qiymati olinadi.
7-4-Jadval

№ t / b	IAG	IQG
	A	V

Qo`zg`atish tokining foiz hisobidagi normal o`zgarishini rostlash xarakteristikasi yordamida aniqlanadi.

DI_QN=I_QN –I_QON / I_QON 100 %
Bunda: I_QN - normal ishlayotgan generatorning nominal kuchlanishdagi nagruzkada qo`zg`atish tokining qiymati;

I_QON - bu ham, faqat salt yurgan holdagi.

6 - bandni bajarish tartibi.

Qisqa tutashish xarakteristika. I_QtG=f(I_QG) bunda U_G=0 ; n=n_H=sonst.

Yakor cho`lg`amini 2-sxemada ko`rsatilgandek o`zgartiring, SA ni o`chiring. O`zgarmas tok motorini ishga tushiring. R_Yu qarshilikni yuqori nuqtasiga (maksimumga) qo`ying. SAni qo`shing va asta-sekin qo`zg`atish tokini ko`paytirib yakorь tokini qisqa tutashish vaqtida I_QtG =1,2 I_NGQt ga yetkazing.

Bunda yakorь tokini bir xil oraliqda kamaytirib 4-5 nuqta olinadi.

Bir nuqtani I_AG =I_ANG bo`lganda olinadi. O`lchash natijalarini 7-5- jadvalga yozing.

7-5-jadval

№ t / b	INGQt	IQG
	A	A

Qisqa tutashish toki farqi (K.T.T.F)

K.T.T.F = I_NGQtO / I_ANG.

Bunda: I_NGQtO -generator yakorining qisqa tutashish toki,

I_NGQt - generator yakorining normal toki.

Sinxron generatorning normal salt yurish xarakteristikasi.

IQ	0,50	1,00	1,50	2,00	2,50	3,00	3,50
E	0,58	1,00	1,21	1,33	1,40	1,46	1,51

normal holda.


Tekshirish uchun savollar.

1. 
   Sinxron generatorning tuzilishi qanday?
   
2. 
   Sinxron generatorning ishlash tarzini tushintirib bering?
   
3. 
   Nima uchun SG xarakteristikasining o`suvchi va kamayuvchi tarmoqlari bir biriga to`g`ri kelmaydi?
   
4. 
   Nima uchun salt ishlash xarakteristikasi to`g`ri chiziqli emas?
   

Nima uchun qisqa tutashish xarakteristikasi to`g`ri chiziqli bo`ladi?

5. 
   Yuk aktiv, aktiv induktivlik, aktiv sig`imli sosj=1 va sosj=0,8 bo`lganda tashqi xarakteristika qanday ko`rinishda bo`ladi?
   
6. 
   sosj=1 va 0,8 bo`lganda yuk toki ortganda generatorning cho`lg`amlarida kuchlanish o`zgarmay qolishi uchun generatorning qo`zg`atish tokini o`zgartirish kerak va qanday qilib ?
   
7. 
   Sinxron generator yakorь cho`lg`amining bo`ylama va ko`ndalang o`qlaridagi induktiv qarshiliklari, ya’ni X<sub>d</sub> va X<sub>q</sub> to`g`risida so`zlab bering ?
   
8. 
   Qisqa tutashish toki farqi (K.T.T.F) deb nimaga aytiladi?
   

8-LABORATORIYa IShI