O`zbеkiston Rеspublikasi Oliy va o`rta

Jismoniy tarbiyaga oid maktabdan tashqari ishlar. Jismoniy tarbiyaga oid 

maktabdan  tashqari  ishlarga  Bolalar  va  O‘smirlar  Sport  Maktabi,  Olimpiada 

Zahiralari Sport Maktabi,  Sport Mahoratini Oshirish Maktablarida sport turlari 

bilan  shug‘ullanish  mashg‘ulotlari  kiradi.  Bu  muassasalarda  o‘quvchilar  sport 

turlari  bo‘yicha  maxsus  tayyorgarliklar  o‘tadilar.  Sport  turlari  bo‘yicha 

ixtisoslikka erishadilar. 

---

 

 

15 

SHunindek  jismoniy  tarbiyadan  maktabdan  tashqari  ishlarga  maktablar 

o‘rtasidagi  har  xil  sport  musobaqalari  va  bayramlardagi  bellashuvlar,  o‘rtoqlik 

uchrashuvlari kiradi. 

Jismoniy  tarbiyaga  oid  maktabdan  tashqari  ishlarga  maktab  direktori, 

tarbiyaviy  ishlar  bo‘yicha  direktor  o‘rinbosari  hamda  maktab  jismoniy  tarbiya 

jamoasi rahbari boshchilik qiladilar. Ular har bir o‘quvchini jismoniy tarbiya va 

sport bilan shug‘ullanishlarini tashkil etishlari va nazorat qilib borishlari hamda 

rag‘batlantirib turishlari shart.                         

Jismoniy  mashqlardan  oqilona  foydalanish  ta’sirida  inson  muskullari 

kuchli, chaqqon, aniq harakatli bo‘ladi, butun organizm esa tashqi muhitning har 

xil  ta’siriga  yaxshi  moslashadi.  Bolaning  yoshiga  xos  tabiiy  harakat  ehtiyojini, 

katta harakat faolligini rag‘batlantirish va to‘g‘ri yo‘lga solish, harakat tartibini 

yaratishi  lozim.  Chiniqish  o‘quvchilarni  tabiat  omillari  yordamida  muhit 

ta’sirlariga  chidamliligini  oshirishdir.  Shuningdek  chiniqish  deganda 

organizmning  tashqaridan  bo‘ladigan  turli  zararli  ta’sirlarga,  avvalo  sovuqqa, 

issiqqa,  quyoshning  kuchli  radiatsiyasiga  qarshiligining  asta-sekin  osha  borishi 

tushuniladi.  

O‘rgatishni  sinf-dars  shakli  qadimga  olimlar  tomonidan  umumlashtirilib 

nazariy  asoslab  bergan.  Ya’ni  o‘quvchilarni  yoshlarini  bir  xilda  bo‘lishi, 

jismoniy  tayyorgarligi,  darsni  aniq  vaqti,  uning  dars  jadvalidagi  o‘rni,  darsda 

o‘qituvchining  rahbarlik  o‘rni,  darsga  qo‘yilgan  vazifalarni  albatta  hal  etilishi 

belgilab  berilgan.  Keyinchalik  jismoniy  mashqlar  mashg‘ulotning  xilma-xil 

tizimi  vujudga  keldi.  Keyinchalik  gimnastika,  qilichbozlik,  otda  yurish, 

o‘yinlarni xilma –xil dars sxemalari ishlab chiqildi. 

Qadimgi  maktablarda  ko‘proq  o‘rin  jismoniy  tarbiyaga  berilgan  edi. 

O‘quvchilari  darslarda  qatnashganlarida  ularning  harakatlari  faollashib,  tartibli 

va  aniqroq  bo‘lib  boradi.  Bu  sinflardagi  harakatlar  jismoniy  tarbiya  darslarida 

hosil qilingan harakat ko‘nikmalarini takomillashtirish va mustahkamlash uchun 

xizmat qiladi. 

 

---

 

 

16