O`zbеkiston Rеspublikasi Oliy va o`rta


Bob. O‘QUVCHILAR JISMONIY TARBIYA DASRLARI TASHKIL



Download 0,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet11/39
Sana01.05.2020
Hajmi0,74 Mb.
#48525
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   39
Bog'liq
talim muassalalarida jismoniy tarbiya darslari va ularni soglomlashtirish vazifalarini takomillashtirish

2.Bob. O‘QUVCHILAR JISMONIY TARBIYA DASRLARI TASHKIL 

ETISH JARAYONLARI 

Dars tuzilishi uni mazmuni bilan belgilanadi. Shuning uchun dars tuzilishi 

tadqiqot qilish, vazifasi, manbasi, metodlari. 

Darsning  maqsadi  darsga  qo‘yilgan  aniq  vazifalar  bilan  belgilanadi.  Shu 

bilan birga aniq manbalarni qo‘llay bilish talab etiladi.  

Dars  vazifasi  va  uning  manbasi  muvaffaqqiyat  bilan  amalga  oshirilishi 

mumkin, faqat uning prinsiplari va metodlari to‘g‘ri saqlanganda.  

Jismoniy  tarbiya  darsi  jarayonida  xilma  xil  tarbiyaviy,  ta’lim  va  gigienik 

vazifalar hal etiladi, xima xil jismoniy mashqlar bajariladi. 

O‘zidan o‘zi ma’lumki, eng avvalo darsning tuzilishining qonuniyatlarini, 

tamoyilini, metodlarini saqlash talab etiladi. Shunday qilib dars o‘zining asosiy 

pedagogik  kategoriyalari  tizimi  bilan  xarakterlanadi.  Dars  tuzilishining  juda 

ko‘p  komponentlari  mavjud,  demak  uning  cheksiz  variantlari  mavjud  bo‘lishi  

kerak deb bilmog‘imiz zarur.  

Umumpedagogik  va  maxsus  adabiyotlarda  dars  klassifikatsiyasiga 

turlicha  yondoshishlar  mavjud,  ba’zi  hollarda  darsni  didaktik  maqsadlariga, 

o‘rgatish darsi, qaytalash darsi. Darslarni klassifikatsiya qilishda ularni bir biriga 

o‘xshashligi  mohiyati  didaktiv  maqsadni  o‘quv  materialini  vujudga  keltiradi. 

O‘rgatish  jarayonini  barcha  komponentlari,    o‘rgatish,  metodi,  o‘quv 

metarillarini olish, jismoniy yuk berish usullari, jismoniy tarbiya darsi va boshqa 

mashg‘ulotlar  jarayonida  o‘qitish  so‘zini  atamasini  ishlatish  o‘rniga  o‘rgatish 

so‘zini atamasini ishlatish  maqsadga  muvofiq bo‘ladi. Chunki    bizni  fanimizda 

o‘qitilmaydi,  harakat  faoliyatlariga  o‘rgatiladi,  yurish,  sportcha  yurish, 

uloqtirish,  sakrash,  otish,  sport  o‘yinlariga  o‘rgatilishi  sabablari  o‘rgatish 

atamasini  qo‘llashni  maqsadga  muvofiq  deb  o‘ylaymiz.  Dars  to‘rt  tipiga 

ajaratadi: 

1)  yangi materialini o‘zlashtirish darsi; 

2)  qaytalash darsi, takomillashtirish o‘zlashtirib olganni mustahkamlash; 




 

 

17 



3)  shug‘ullanuvchilarni  bilim  malakasini,  ko‘nikmasini  tekshirish, 

nazorat darsi; 

4)  aralash tipidagi darslar, o‘quv mashqlanish. 

Bu  klassifikatsiyada  faqat  kirish  xarakteriga  ega  bo‘lgan  dars  yo‘q,  bu 

dars o‘rgatish jarayoni boshlanishida qo‘llaniladi. 

Juda  ko‘p  tortishuvlarga  sabab  bo‘lgan  mavzuni  qanday  ochish  mumkin. 

Jismoniy  madaniyat  darsinimi  yoki  jismoniy  tarbiya  darsinimi,  jismoniy 

madaniyat  o‘qituvchisimi,  jismoniy  tarbiya  nazariyasimi.  Bu  bayramona  savol 

emas  javob  talab  etuvchi  savol.  Bu  tushunchalarni  anglash,  to‘g‘ri  tushunish 

uchun  tarixiy-mantiq  jismoniy  tarbiya  va  jismoniy  madaniyatni  mohiyatini 

tushunish kerak bo‘ladi. 

Maxsus tadqikotlarda, lug‘at ensiklopediyasida jismoniy tarbiyani umumiy 

tarbiyani  bir  qismi  ekanligini,  jismoniy  madaniyat  umumjamiyat  madaniyatini 

bir qismi ekanligini anglaymiz. 

Nazariya  va  amaliyot  umuman  olganda  qisman  jismoniy,  uni  maqsadini 

aniqlash  boshlanadi.  Jismoniy  tarbiyaning  maqsadi-garmonik  rivojlanishiga 

yordamlashish,  jismoniy  takomillashuvga  yordam  berish,  ongli  iroda  sifatlarini 

tarbiyalash  yuqorilab  chiqish,  ijodiy  mehnat  qilish  imkoniyatini  tarbiyalashdan 

iborat. 

Jismoniy  tarbiya  vazifasini  hal  etish  maxsus  manbalar  yordamida  amalga 

oshiriladi.  Jismoniy  mashqlar-erkin  harakatlar,  harakat  faoliyatlari,  har  xil 

o‘yinlar, 

gimnastika, 

turizm, 


sport. 

So‘ng-aniq 

shart-sharoitlar, 

shug‘ullanuvchilarni  yosh  xususiyatlarini  bilish  va  uni  hisobga  olish,  material 

sport  baza,  muntazam  tibbiy  nazorat,  gigienik  me’yorlarni  bilish,  sanitariya  va 

gigiena  qoidalarini  saqlash,  tabiatning  tabiiy  omillarini  saqlash,  foydalana 

bilishlik, mutaxassis kadrlarni mavjudligi ijtimoiy, maishiy va boshqa shartlarni 

bajarish.  Nihoyat  aniq  vazifalarni  amalga  oshirish,  barcha  sharoitlar 

mavjudligidan  foydalanib  tamoyil  va  metodlarni  ishlab  chiqish  zarur  bo‘ladi. 

O‘rganish  metodini  yaratish  mashqlarni  qaytalanish  sonini  rivojlantirish, 




 

 

18 



mashg‘ulotlarni  tashkil  qilish,  rahbarlik  qilish  shaklini  aniqlashdan  iborat 

bo‘ladi. 

Har  darsda  bolalar  u  yoki  bu  harakatlarini  o‘rganishi,  bilishi  va  yangi 

topshiriqlar  olishi,  maqsadga  yo‘naltirilgan  mashg‘ulotlar  jarayonida  ularning 

jismoniy  rivojlanishlari  yaxshilanayotganligini  sezishlari  va  ko‘rishlari  kerak. 

Shuning bilan birga har bir o‘quvchining o‘ziga shaxsiy rekordi bo‘lishi va har 

bir  o‘quvchining  ana  shunga  olib  kelish  kerak.  Buning  uchun  o‘qituvchi 

maktabda  butun o‘qish davomida bolalar bilan ishlaganda ohirgi masadni aniq 

belgilab  olishi  zarur:  bir  yilga,  chorakka,  qator  darslarga,  ya’ni  har  xil  davr 

vaqtida  qarab  faoliyat  natijasini  ko‘z  oldida  keltirishi  kerak.  Maqsadni 

qo‘yishlik  o‘quvchilar  faoliyatini  yo‘lantiradi,  boshqaradi  va  uni  ongli  qo‘llash 

imkonini beradi. 

O‘quvchilar  jismoniy  tarbiyasining  maqsadi  –  maktab  o‘quv  kursini 

tugallanish  davrida,  har  xil  sharoitlarda,  hayotiy,  zaruriy  harakat  faoliyatlarni 

boshqara  bilishlik  va  jismoniy  mashqlar  mashg‘ulotiga  muntazamlik  talabini 

vujudga keltirishdan iborat.  

Har bir o‘quv yilining maqsadi ma’lum sinf uchun maktab programmasida 

ko‘rsatilgan  materialni  o‘zlashtirib  olishdan  iborat.  Dars  seriyalari  va  o‘quv 

chorak  maqsadi  bo‘lgan  aniq  mashqlarni  o‘zlashtirib  olish:  masalan,  uzunlikka 

sakrashni  o‘rganib  olishdan  iborat.  Hamma  bu  biri  ikkinchisidan  kelib 

chiqadigan maqsadlar har bir darsga aniq vazifalarni qo‘yish yo‘li orqali amalga 

oshiriladi. 

Jismoniy  tarbiya  metodikasida  hamma  vazifalar,  yo‘naltirilishi  nuqtai 

nazardan  kelib  chiqib,  uch  gruppaga  bo‘lish  qabul  qilingan:  ta’lim, 

sog‘lomlashtirish va tarbiyaviy. 

Biroq,  bu  guruhga  bo‘lishlik  shartlidir.  Masalan:  jismoniy  sifatlarni 

tarbiyalash  bo‘yicha  ishlarni  biz  sog‘lomlashtirish  vazifasiga  kiritamiz,  uni 

ahamiyatini  hisobga  olgan  holda  qomatni  shakllantirish  uchun  organizmni 

xamda  organlari  va  sistemalarni  yaxshi  ishlashlari  uchun  imkoniyat  yaratamiz. 

Zaruriy  jismoniy  sifatlar  darajasini  rivojlantirmay  turib,  jismoniy  mashqlarga 




 

 

19 



muvaffaqqiyatli  o‘rgatib  bo‘lmaydi,  shunday  ekan  ularni  tarbiyalash  bo‘yicha 

ishlarni ta’lim vazifasiga ham taaluqli deb hisoblash mumkin. Jismoniy sifatlarni 

rivojlantirish  jarayonidagi  qiyinchiliklarni  bosib  o‘tishda  o‘quvchi  irodasi, 

qobiliyatliligini,  botirligini  tarbiyalaydi,  bu  esa  odamning  qator  ruhiy  sinflarini 

vujudga  kelishida  katta  ahamiyatga  ega.  Shuning  uchun  o‘qituvchi  amaliy 

ishlarda jismoniy mashqlarni o‘rgatish, sog‘lomlashtirish va tarbiya masalalarini 

hal  etadi.  Bu  vazifalarni  alohida-alohida  ko‘rib  chiqilishi  ularning  har  birini 

mohiyatiga chuqurroq kirish maqsadida amalga oshiriladi. 




Download 0,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   39




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish