O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta

DIALEKTAL SO‘Z. Ma’lum shevagagina xos bo‘lgan so‘z.
DIALEKTAL LUG’AT. Tilning dialekt va shevalariga xos – fonetik yoki ma’no jihatdan adabiy tildagidan farq qiladigan so‘zlarni qayd etadigan lug’at (Mas., «O‘zbek xalq shevalari lug’ati». «Fan» nashrnyoti, Toshkent, 1971).

DIALEKTIZMLAR. Biror dialektga xos bo‘lgan til birliklari.

DIALEKTOLOGIK ATLAS. – q. Lingvistik atlas.

DIALEKTOLOGIK LUG’AT – q. Dialektal lug’at.

DIALEKTOLOGIK XARITA. Biror tilning dialekt, lahja va shevalariiing geografik joylashuvini ko‘rsatuvchi xarita.

DIALEKTOLOGIYA. (yun. dialektos–sheva, laxja+logos tushuncha, ta’limot). Tilshunoslnkning dialekt, lahja va she­valarni o‘rganuvchi bo‘limi.

DIVERGENSIYA. 1. O‘zgarishga sabab bo‘ladigan pozision sharoitlarning yo‘qolishi natijasida fonema variantlarining fonologizasiyalanishi, bir fonemaning ikki fonemaga ajralishi.

2. Tovushlarning pozision holatga ko‘ra birdan ortiq tovushga bo‘linishi.

DIFFERENSIASIYA. (lot. diferentia–farqlanish). 1. Til birliklarining shakl, mazmun va boshqa jihatdan o‘zaro ajralishi, qatlamlanishi. Mas., artmoq va archmoq fe’llarining fonetik va ma’no jihatdan o‘zaro alohidalanishi; ishlar, kelar fe’l shaklining gumon ifodalovchi shaklga aylanishi uning ishlaydi, keladi shakli bilan differensiyalanishi natijasidir.

2. Til evolyusiyasining xususiyatlaridan biri bo‘lib, buning ta’sirida til lahjalari o‘rtasida noo‘xshashliklar vujudga kelib, ular mustaqil tillarga aylanadi. Qiyos. Integrasiya.

DIFFUZ TOVUSHLAR. Bir-biridan ajralmas, bir-biriga singib ketgan tovushlar

DISSIMILATSIYA. Undosh tovushlardagi noo‘xshashlik.