O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta

Tushum kelishigi. Bu kelishik qo‘shimchasi ifodalanish jihatdan y-lovchi, dj - lovchi shevalarda farq qiladi.

Dj - lovchi shevalarda tushum kelishi:

Unlidan so‘ng a) qattiq o‘zak-negizlarda -ni (atani)

b) yumshoq o‘zak-negizlarda - ni (enəni)

Tushum kelishigi qo‘shimchasi o‘zak-negizda lablangan tovushlarning bo‘lishiga qarab, -nu,-nu shaklida bo‘ladi: tlkunu, qozunu.

Undoshdan so‘ng: jarangli undosh bilan tugagan qattiq o‘zak-negizlarda -di :: tavdi, djigitlerdi uygə votqazdi

Yumshoq o‘zak-negizlarda -di: כldi

Jarangsiz undosh bilan tugagan qattiq o‘zak-negizlarda -ti:: atti

Yumshoq o‘zak-negizlarda -ti: itti.

Tushum kelishigi qo‘shimchasi o‘zak-negizda lablangan tovushlarning bo‘lishiga qarab -du,-du, -tu,-tu shaklida keladi: djoldu, sozdu.

sozdu b’lgən soyləs’n, qoshuqtu b’lgən tonglas’n.

Y-lovchi shevalarda bu kelishik –n’,--d’//-t’ qo‘shimchalari orqali ifodalanadi: sen bash’yn’ tartəsən (And.). Toshkent shevasida tushum kelishigi qo‘shimchasi -n’ o‘zi qo‘shilgan o‘zak-negizning qanday undosh bilan tugashiga qarab bir necha xil formaga ega bo‘ladi:

-k’ : pədegכkk’ - m’ : s’mm’

-dj’ : gərədjdj’ - r’ : tem’rr’

-t’ : tutt’ - s’ : m’ss’

-l’ : koll - x’ : m’xx’

-sh’ : כshsh’ - ch’ : chכchch’

-q’ : oqq’ - g‘’ : tu//’