O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta

Sprinklar uskunalari. Sprinklar uskunalari avtomatik o‘t o‘chirish vositalariga mansub bo‘lib, unda xonaning shipiga suv yoki ko‘pik harakatlanuvchi quvurlar o‘rnatiladi. Ularga ma‘lum masofalarda shtuserlar yordamida sprinklar kallaklari o‘rnatilgan. Har bir sprinklar kallagi 12 m² yerga mo‘ljallanadi. Oddiy holatda kallaklarning suv yo‘llari qopqoq bilan berk holda turadi. Qopqoqni yengil eruvchan metalldan yasalgan qulf ushlab turadi.
Sprinklar kallaklari (10-rasmga qarang) shtuser 1 yordamida shipdan o‘tgan suv quvurlariga buralib kirgiziladi. Shtuserning teshigiga zanglamasligi uchun bronza halqa 2 burab kiritilgan diafragma 3 o‘rnatilgan. Diafragmaning bu teshigi shisha (qopqoq) 4 bilan berkitilgandir. U esa uchta o‘zaro yengil eruvchan metall bilan kavsharlab qo‘yilgan mis plastinkalari yordamida ushlab turiladi.
57-расм. Сув билан ўчирувчи дренчер каллаги.

Yong‘in chiqqanda, havo qizib sprinklar kallagiga yetib borib, yengil eruvchan kavsharlagichga ta‘sir qilib, qulf 5 ni buzib yuboradi. Bosim ostidagi suvning qopqoq 4 ga bosimi natijasida u diafragma 3 dan tushib ketadi va suvga yo‘l ochiladi. Teshikdan bosim ostida tushayotgan suv tarqatgich (rozetka) 6 ga urilib, 9-12 m² ga yoyilib tushib, yong‘inni o‘chiraboshlaydi. Sprinklar qulflari 72, 93, 141, 182 ⁰S haroratlarda erib ketishga mo‘ljallangan.

Drencher uskunalari. Tashqi ko‘rinishi bo‘yicha u sprinklar uskunasidan kam farq qiladi. Faqat unda yengil eruvchan qulf va qopqoq yo‘q. Shuning uchun drencher sistemasi xonalarda emas, xonalar va binolar orasiga o‘rnatiladi. Bularni yong‘in bir sexdan ikkinchi sexga yoki bir binodan ikkinchi binoga o‘tib ketmasligi uchun qo‘llanadi (57-rasm).
Ularni ishga tushirib yuborish qo‘lda yoki avtomatik ravishda issiqlik relelarini qo‘llash orqali amalga oshirilishi mumkin.
Sprinklar va drencher uskunalari uzluksiz takomillashtirib boriladi. Hozirgi paytda ularni faqatgina suv bilan emas, balki ko‘pik bilan ham o‘chira oladigan, boshqarishni esa avtomatlashtirilgan xillari mavjud.
Suv bilan ishlaydigan uskunalarning sprinklar kallaklari oldidagi quvurlarda suvning bosimi doimo 0,6 MPa ga, ko‘pik bilan ishlaydigan quvurlarda esa 0,3 MPa ga yaqin bo‘lishi kerak. Ko‘pik bilan ishlaydigan har bir kallak 17 m² ga mo‘ljallanadi. Ko‘pik hosil qiluvchi moddaning sarfi 3,5 l/s va o‘t o‘chirish vaqti 10-15 min deb olinadi.