O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta

VI bob. Mehnatni muhofaza qilish qoidalarini buzganlik uchun javobgarlik VII bob. Yakuniy qoida

NAZORAT VA TOPSHIRIQ SAVOLLARI:

1. 
   To‘qimachilik sanoatida mehnat gigiyenasi va ishlab chiqarish sanitariyasi ushunchasini izohlab bering.
   
2. 
   To‘qimachilik korxonalari sexlarini shamollatish qanday amalga oshiriladi?
   
3. 
   To‘qimachilik korxonalari sexlaridan ajralib chiqadigan asosiy zararli moddalarni ta‘riflab bering.
   
4. 
   To‘qimachilik ishlashda texnologik jarayonlar xavfsizligi haqida tushuncha bering.
   

GLOSSARIY


Xavf-xatar nima?
Xavf-xatar-xayotiy faoliyat xavfsizligining markaziy tushunchasi bulib, odam sogligiga bevosita yoki boshka yullar bilan zarar yetkazmaydigan, ya‘ni kungilsiz xodisalar, okibat yaratuvchilar tushuniladi. Xavfni ifodalaydigan belgilar soni tajribani maksadga karab kup yoki kamligiga boglikdir.
Xavfning bunday tushunchasi olidngi standard tushunchalarni (ishlab chikarishning xavfli va zararli omillari) uz ichiga oladi, chunki xayotiy faoliyat xavfsizligi (XFX) da faoliyatning xamma shakllari va omillarini nazarda tutadi. Xayotiy faoliyatga tugri kelmaydigan elementlar sistemasi va kimyoviy va biologik aktiv kismlar tartibi xavfga egadir.

Xavflar taksonomiyasi.

Taksonomiya - bu murakkab xodisalarning tushunchalarini, kishi faoliyatiga karatilgan narsalarni turkumlash (klassifaksiya) va sistemalash tugrisidagi fandir. U faoliyat xavfsizligi soxasida ilmiy bilimlarni uyushtirishda, xavflarning tartibini yanada chukurrok urganishda katta axamiyatga ega. Taksonomiya yangi fan bulib, xali tula ishlab chikilmagan. Shuning uchun bu tugrida taksonomiyaning ishlangan kismi tgrisida suz olib boramiz:
Kelib chikishi buyicha xavflar tabiiy, texnik, ekologik, aralash buladi.
Rasmiy standartga asoslanib xavflar xili buyicha fizik, kimyoviy, biologik va ruxiy (psixologik) larga bulinadi.
Salbiy okibatlarning ruy berish vakti buyicha xavflar impulsiv (beixtiyor xarakat) va kumuletiv (tusatdan keluvchi) larga bulinadi.
Xavflarning tarkalishiga yul kuymaslik buyicha (lokalizasiya) - litosfera, gidrosfera, atmosfera va koinot bilan boglik buladi.
Xavflar kelib chikadigan okibatlari buyicha - charchash, kasallanish, jaroxatlanish, xalokatlar, yonginlar va ulimga olib boradigan sabablar.
Xavflar keltiradigan zarari buyicha - ijtimoiy, texnik, ekologik va x.k.
Xavfni namoyon buladigan muxiti buyicha - maishiy, sportli, yul transport, ishlab chikarish va xarbiy.
Odamga ta‘sir buyicha xavf - (aktiv va passiv) uta ta‘sirchan va sust buladi. Passiv deganda odamning uzi sababchi buladi: bu utkir narsalar, kesadigan, kutarilishda va tushishda, xamda ishkalanishda.