Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta

Maqsad turlari

Umum jamiyat miqyosidagi	siyosiy maqsadlar
munosabatlarni aks ettirishiga qarab.	iqtisodiy maqsadlar sotsial maqsadlar
	ma’rifiy – ma’naviy maqsadlar
	xalqaro munosabatlar soxasidagi maqsadlar va boshq.
Boshqarish pog‘onalari	Xududiy boshqarish maqsadlari:
(darajalari)ga qarab.	mamlakat maqsadlari;
	viloyat maqsadlari;
	tuman maqsadlari;
	qishloq maqsadlari;
	ishlab chiqarish maqsadlari;
	xalq xo‘jaligi maqsadlari;
	tarmoq (sektor) maqsadlari;
	korxona (firma) maqsadlari;
	yakka xodim maqsadi.
Amalga oshirish muddatiga qarab.	joriy maqsadlar; istiqboldagi (perspektiv) maqsadlar;
Boshqarishning sodir bo‘lishiga qarab.	uzluksiz (kundalik) maqsadlar; fursatli maqsadlar; bir martalik maqsadlar;
Kutiladigan natijalarga qarab.	Pirovard maqsadlar; oraliqdagi maqsadlar;
Murakkablik darajasiga qarab.	oddiy, an’anaviy maqsadlar; muammoli maqsadlar; innovatsion maqsadlar;

Mazkur turkumlanishdan ko‘rinib turibdiki, maqsadlar o‘zaro bog‘liq bo‘lib, muayan ierarxiyaga, ya’ni yuqori va quyi maqsadlarga ega bo‘lishi, bir maqsad esa boshqa bir maqsadga bo‘ysinishi mumkin.
Joriy maqsadlar deganda bir yil ichida, kvartal, bir oy mobaynida va undan xam kamroq muddat ichida amalga oshiriladigan maqsadlar tushuniladi. Masalan, korxona bo‘limlari oldida bir yil ichida quyidagi funksional joriy maqsadlar qo‘yilgan bo‘lishi mumkin.

Joriy maqsadlar

Ishlab chiqarish bo‘limlari.	Korxona mahsuloti tarkibiga “x” nomli yangi mahsulotni ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish;
Texnologiya bo‘limi.	“x” mahsulotini ishlab chiqarish bo‘yicha yangi texnologiyani joriy qilishni yakunlash;

Tadqiqot bo‘limi.	“x” KVT quvvati ega bo‘lgan mahsulot modelini ishlab chiqarish;
Mehnat bo‘limi.	“A” mahsulot turini bitta ishchiga to‘g‘ri keladigan ishlab chiqarilishini “x” donaga ko‘paytirish;
Marketing, sotish bo‘limi.	Mahsulot sotish xajmini “A” so‘mga ko‘paytirish;
Moliya bo‘limi.	Foydani “x” so‘mga ko‘paytirish; Qarzdorlikni “x” so‘mgacha kamaytirish; Aktsiyadan olinadigan daromadni “x” so‘mga ko‘paytirish;
Sotsial bo‘lim.	Maxalliy xokimiyatga “n” so‘mlik mablag‘ ajratish.
Ekologiya bo‘limi.	Atmosferaga chiqarib tashlanadigan chiqindilarni “x” m^3 ga kamaytirish.

Maqsadlarni belgilashga joriy maqsadlar nuqtai nazaridan yondoshuv, ya’ni xar bir bo‘linma maqsadlari, ularni bajarish muddatlari, aniq ijrochilar, aniq maqsadli tadbirlar, resurslar manbalari, belgilangan tadbirlar bajarilishining asoslab berilishi barcha bo‘g‘inlar va darajalarda boshqarish ishonchliligini oshirish uchun kafolat beradi, butun boshqarish apparati harakatlarining puxta bo‘lishini belgilaydi.
Istiqboldagi (perspektiv) maqsadlar deganda besh yillik yoki undan ko‘proq davr mobaynida amalga oshiriladigan maqsadlar tushuniladi. Masalan, respublikamizda ishlab chiqilgan “Kadrlarni tayyorlash milliy dasturi”ni ro‘yobga chiqarishdek ulug‘vor maqsad qo‘yidagi uch bosqichdagi muddatni o‘z ichiga oladi:

• 
  1997-2001 - Mavjud kadrlar tayyorlash tizimining ijobiy saloxiyatini saqlab qolish asosida ushbu tizimni islox o‘ilish va rivojlantirish uchun xuquqiy kadrlar jihatdan, ilmiy-uslubiy, moliyaviy-moddiy shart-sharoitlar yaratish.
  
• 
  2001-2005 - Milliy dasturni to‘liq ro‘yobga chiqarish, mehnat bozorining rivojlanishi va real ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarni hisobga olgan xolda unga aniqliklar kiritish.
  
• 
  2005 va undan keyingi yillar - to‘plangan tajribani tahlil qilish va umumlashtirish asosida mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish istiqbollariga muvofiq kadrlar tayyorlash tizimini takomillashtirish va yanada rivojlantirish⁷.
  

Uzluksiz maqsadlar deganda xar kuni qabul qilinadigan va amalga oshiriladigan odatiy maqsadlar tushuniladi. Masalan, mehnat unumdorligini o‘stirish, intizomni mustaxkamlash, mahsulot tannarxini pasaytirish, mahsulot sifatini oshirish kabilar muntazam, kunda talab qilinadigan maqsadlardir.
Fursatli maqsadlar deganda biror bir muammoni xal etish zaruriyati tug‘ilgan xollarda paydo bo‘ladigan maqsadlar tushuniladi. Masalan, korxonani qayta uskunalash, jixozlarni yangilash, ishlab chiqarishning ixtisoslashuvini o‘zgartirish goxo ishlab chiqarishning iqtisodiy zaruriyatiga qarab paydo bo‘ladi.
Boshqarish jarayonida bir martalik maqsadlarga xam zaruriyat tug‘ilishi mumkin. Bunday maqsadlar, odatda, korxona uchun kutilmagan, favqulodda vujudga kelgan muammoni echish uchun o‘rtaga qo‘yiladi. Bu maqsad, masalan, tabiiy ofat yuz bergan xolda shu ofatni bartaraf qilish uchun zaruriy mablag‘ni ajratish ko‘rinishida bo‘lishi mumkin.
Boshqarishga maqsadli yondoshuv namoyondalari barcha maqsadlarni quyidagi to‘rtta guruxga bo‘lishadi:




⁷ Qarang: O‘zbekiston Respublikasi “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi. T. 1997, 40-41 betlar.

• 
  oddiy qotib qolgan an’anaviy maqsadlar;
  
• 
  muammoli maqsadlar;
  
• 
  innovatsion maqsadlar;
  
• 
  xodimlar malakasini, maxoratini oshirish bo‘yicha maqsadlar;