Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va oʻrta ta’lim vazirligi

Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va oʻrta
ta’lim vazirligi
Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat oʻzbek tili va
adabiyoti universitetining
Oʻzbek filologiyasi fakulteti 204-guruh talabasi
Xamidova Anoraning Hozirgi oʻzbek adabiy tili
fanida yozgan

Kurs ishi

Fan oʻqituvchi: Ahmedova.N
Bajardi: Xamidova.A
Toshkent 2022

Mundarija
Reja.. ……………………………………………………………………………2
Kirish.……………………………………………………………………………3
1-bob.Oʻzbek tilida qoʻshma gap haqida sintaktik nazariyalar……………..5
1.1Oʻzbek tilida qoʻshma gaplarning oʻrganilish tarixi……………………....7
1.2Koʻchirma gapli qoʻshma gaplar haqida umumiy ma’lumot……………13
1.3Koʻchirma gapli qoʻshma gaplarda tinish belgilarining ishlatilishi……...17
2-bob.Oʻzlashtirma gaplar haqida umumiy tushuncha………………………22
2.1Koʻchirma gapli qoʻshma gaplarni oʻzlashtirma gapga aylantiruvchi vositalar…………………………………………………………………………..28
2.2 Oʻzlashtirma gap semantikasi va badiiy nutq tizimidagi oʻrni…………..34
2.3Oʻzlashtirma gap shakllarining grammatik strukturasi…………………37
Xulosa……………………………………………………………………………42
Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati…………………………………………....44

Kurs ishining umumiy tavsifi

Kurs ishi mavzusining belgilanishi.Kurs ishi mavzusi Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti o‘zbek tilshunosligi kafedrasi tomonidan berildi va tasdiqlandi.

Mavzuning o‘rganganlik darajasi. Qo‘shma gaplarni o‘rganish va ular ifodalayotgan ma’nolar ma’lum bir davrlarni o‘z ichiga oladi. Qo‘shma gaplar haqidagi dastlabki manbalardan topish mumkin.

Kurs ishining maqsad va vazifalari. Kurs ishidan ko‘zlangan maqsad hozirgi o‘zbek tilshunosligida qo‘shma gap va ular orqali ifodalanayotgan yashirin ma’nolarni o‘rgangan holda o‘zbek tilining rivojiga hissa qo‘shishdan iborat.

Buning uchun quyidagi vazifalar belgilab olindi:

1. O‘zbek tilshunosligida qo‘shma gaplarning o‘rganilishi va ularning tadqiqini o‘rganish
2. Qo‘shma gap va uni yuzaga chiqaruvchi vositalarni ko‘rib chiqish
3. Qo‘shma gap orqali ifodalanayotgan ma’nolarni tahlil qilish

Kurs ishining tadqiqot obyekti va metodi. Kurs ishimizning manbalari sifatida bu sohada amalga oshirilgan ilmiy tadqiqot ishlari, o‘quv qo‘llanma va darsliklar,shuningdek, badiiy asarlar fikrimizni dalillash uchun xizmat qiladi.

Kurs ishining ilmiy va amaliy ahamiyati. Kurs ishining ilmiy va amaliy ahamiyati qo‘shma gaplarga turli xil tomondan yondashib, turlarga ajratish va turlarni guruhlarga bo‘lish, avvalo, shuni ta’kidlash lozimki, bu kabi ishlarni amalga oshirishdan maqsad, birinchidan, tilshunoslik doirasidagi Grammatik qoidalarda va ular orqali amaliyotda yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan muammolarni bartaraf etish lozim.

Kurs ishining tuzilishi. Kurs ishi tuzilish jihatdan 3 qism, umumiy, xulosalar foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan iborat.