Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta ta’lim vazirligi

 
3-§. Orttirma daraja sifatlar haqida ma’lumot
Orttirma daraja deb sifatlar belgisining me’yordan ortiq ekanligini bildirgan 
sifatlarga aytiladi. Orttirma daraja shakli quyidagi usullar yordamida hosil qilinadi: 
 
1) maxsus soʻzlar yordamida
. Bunda oddiy daraja shaklidagi sifatlardan 
oldin 
eng, gʻoyatda, bagʻoyatda, zap, hammadan
kabi soʻzlarni keltirish bilan 
ifodalanadi. 
 
2) birinchi boʻgʻinni
takrorlash yordamida. Bunda oddiy daraja sifatlarning 
birinchi boʻgʻini toʻgʻridan-toʻgʻri yoki turli tovushlarning oʻzgarishlari bilan 
takrorlanishi orqali ifodalanadi. 
1.
Xususiyatni bildiruvchi sifatlar: 
 
Navroʻz bayrami elimizning eng yaxshi udumlaridan biri boʻlib qolgan.
Bu misolda eng yaxshi soʻzi orttirma darajada boʻlib, oddiy darajadagi sifatdan
oldin maxsus soʻz hisoblangan 
eng
soʻzi yordamida ifodalangan. 
 
Keyin ichkarida: Nihoyatda odobli ekan, ota-onasiga ming rahmat deb havas 
qilishadi.
Bu yuqorida berilgan misolda 
nihoyatda odobli
soʻzi orttirma daraja boʻlib, oddiy 
darajadagi sifatdan oldin keltirilgan 
nihoyatda
soʻzi yordamida ifodalangan. 
 
Bolalar orasida gʻoyat chiroyli, lekin oʻtaketgan dimogʻdor bir qizcha ham bor 
ekan.
Bu misolda 
gʻoyat chiroyli
soʻzi orttirma daraja shakli hisoblanadi, chunki oddiy 
darajadagi sifat oldidan maxsus gʻoyatda soʻzi yordamida orttirma daraja shakli 
yasalgan. 
2. Rang-tus sifatlari: 
 
Kunlar isigan sayin qor togʻ tomonga chekinib, vodiyga yam-yashil gilam 

---

25 
toʻshala boshladi.
Bu misolda 
yam-yashil
soʻzi orttirma daraja shakli boʻlib, oddiy darajadagi sifatning 
birinchi boʻgʻini tovush oʻzgarishlari bilan takrorlanib ifodalangan. 
 
Oldingi u kichkina edi, uch kundan keyin esa piyoladek keladigan qip-qizil 
atirgulga aylandi.
Bu misolda qip-qizil soʻzi orttirma daraja shakli boʻlib, oddiy darajadagi sifatning 
birinchi boʻgʻini tovush oʻzgarishlari bilan takrorlanib yasalgan. 
 
-Abdulla sap-sariq uzum yaprogʻini u yoq-bu yoqqa surib moʻraladi.
Bu misolda sap-sariq soʻzi orttirma daraja shakli boʻlib, oddiy darajadagi sifatning 
birinchi boʻgʻini tovush oʻzgarishlari bilan takrorlanib ifodalangan. 
 
Tashqarida yomgʻir shigʻillab quyar, osmonni esa qop-qora bulut qoplab olgan 
edi.
Bu misolda qop-qora soʻzi orttirma daraja shakli boʻlib, oddiy darajadagi sifatning 
birinchi boʻgʻini tovush oʻzgarishlari bilan takrorlanib ifodalangan. 
3.
Ma’za-tam sifatlari: 
 
Tatib koʻrsa, qozondagi qiyom juda mazali emish, hidi juda yoqimli, oʻzi 
toʻyimli emish.
Bu misolda 
juda mazali
sifati orttirma daraja shakli boʻlib, maxsus 
soʻz 
juda
soʻzining oddiy darajadagi sifatdan oldin kelishi bilan ifodalangan. 
 
Eng lazzatli Navroʻz taomlaridan biri sumalak pishiriladi.
Bu misolda 
eng lazzatli
soʻzi orttirma daraja shakli boʻlib, oddiy darajadagi 
shaklidagi sifatdan oldin eng soʻzini keltirish bilan ifodalangan. 
 
- Oyijon, ovqatingiz juda shirin boʻlibdi, - dedi.
Bu misolda 
juda shirin
soʻzi orttirma daraja shakli boʻlib, oddiy darajadagi sifatdan 
oldin maxsus soʻz juda soʻzi kelishi bilan ifodalangan. 
4. Hajm-oʻlchov sifatlari: 

---

26 
 
Jahongir shoh bu xunuk xabarni eshitdi-yu, saroyning eng baland minorasiga 
chiqib, yov tomonga qarabdi.
Bu misolda 
eng baland
soʻzi orttirma daraja shakli boʻlib, oddiy darajadagi sifatdan 
oldin eng soʻzini keltirish bilan ifodalangan. 
 
Bobokolonlari aytgan suv uchun, oziq-ovqat uchun boʻladigan janglarning eng 
oʻgʻir pallasi boshlanganga oʻxshaydi.
Bu misolda 
eng oʻgʻir
soʻzi orttirma daraja shakli boʻlib, oddiy darajadagi sifatdan 
oldin eng soʻzini keltirish bilan ifodalangan. 
 
Kap-katta boʻlib, mendan bugʻdoy soʻragani uyalmaysanmi? Oʻzing topib 
yesang boʻlmaydimi?
Bu misolda kap-katta soʻzi orttirma daraja shakli boʻlib, oddiy darajadagi sifatning 
birinchi boʻgʻini tovush oʻzgarishi bilan takrorlanib kelishi bilan yasalgan. 
 
Dunyodagi eng katta bu bogʻga turli yurtlardan nihollar keltirib ektiribdi.
Bu misolda eng katta soʻzi orttirma daraja shakli boʻlib, oddiy darajadagi sifatdan 
oldin maxsus soʻz: eng soʻzi kelishi bilan yasalgan. 
5.Hid bildiruvchi sifatlar: