O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi toshkent irrigatsiya va qishloq xo’jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti

h
a
P
4
2




                                            (6.11)       
 

---

129 
 
 
 
     6.8 rasm. Ст3 po‟lat va oksid qoplamali   
     alyuminiy 
qotishmasini 
galvanotok 
juftligi:  
     1 – АМцМ; 2 – Д16АМ; 3 – АД1 
6.9  rasm.  Ст3  po‟lat  va  oksid 
qoplamali    АМцМ  alyuminiy  
qotishmasini  galvanotok  juftligi:  1 
–  buraninig  suvli  eritmasi;  2  – 
Д16АМ; 3 – АД1 
 
bu erda P - normal yuklanish; τ - sinovni davomiyligi; a - ishqalanish namunaning 
torets diametri;  h - emirilgan ariqchaning chuqurligi. 
 
6.10
 
rasm.  Oksid qoplamani tribotehnik sinovdan o'tkazish sxemasi: 
1 - namuna; 2 - qoplama; 3 - toretsli namuna; 4 voltmetr; 5 – doimiy tok manbasi. 
 
 
Emirilishga  chidamlilik  ko‟rsatkichi  ”α”  emirilish  tezligini  solishtirma 
normal  yuklanishga  nisbatining  teskari  qiymatni  ifodalaydi.  Suyiq  shisha 
eritmasida  shakllangan  qoplama  (a  =  6,5⸱10
15
  Ns/m
3
)  emirilishga  eng  katta 
qarshilikka  ega  ekanligi  aniqlandi.
 
Emirilishga  qarshiligi  bo‟yicha  natriy 
geksametafosfat  eritmasida  hosil  bo'lgan  qoplamalar  keyingi  qatorda  turadi,  bu 
suyuq shisha eritmasida hosil bo'lgan oksidlangan qatlamga (a = 9.4⸱10
15
  Ns/m
3
) 
nisbatan  birqancha  pastroqdir.  Buraning
30
  suvli  eritmasida  olingan  qoplamaning  
emirilishga qarshiligi unchalik farq qilmaydi (a = 2,2⸱10
14
 Ns/m
3
). 
                                                 
30
 Bura (natriy tetraborati) – bor kislotaning natriy tuzi, kimyoviy formulasi Na
2
B
4
O
7
  

---

130 
 
 
Ushbu  elektrolitlarda  hosil  bo'lgan  qoplamalar  moy  va  suv  bilan 
namlanadi. Suyuq shisha eritmasida olingan qoplamalarning  sirti bir jinsli emas va 
bir oz gigroskopiklik bilan ajralib turadi. 
 
Suyuq  shisha  eritmalarida  shakllangan  qoplamalarda  amorf  faza  hosil 
bo‟ladi, uning paydo bo‟lishi oksid qoplamasidagi SiO
2
 ning yuqori miqdori bilan 
izohlash mumkin. Bu faza  qoplamaning yuqori darajada emirilishga chidamliligini 
belgilaydi.