O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogik universiteti jahon sivilizatsiya tarixi (Metodik qo’llanma) (To’ldirilgan 2-nashr) история мировой цивилизации

SEMINAR MASHG’ULOTLARI UCHUN QO’SfflMCHA MANBALAR.
Ikki daryo oralig’i sivilizasiyasi
Shumer va Akkad davlatlari
Mesopotamiyada odamlar qadimdan o’masha boshlagan, neolit davrida bu 
jarayon tezlashgan. Dastlab iqlimi qulay shimol o’zlashtirilgan. Qadimgi 
Xassun,
Xalaf 
madaniyatining etnik kelib chiqishi noma’lum. Janubiy Mesopotamiya ilk 
manzilgohlari keyinroq eramizdan avvalgi IV ming yillikda va eramizdan awalgi 
IV ming yillikni II yarmida 
El - Ubayd 
madaniyati bilan belgilanadi. Ba’zi 
tadqiqotchilar bu madaniyatni 
shumerlarga tegishli 
deb, 
boshqalari 
esa 
protoshumerlarga bog’laydilar.
Shumerlarning janubiy Mesopotamiyada paydo bo’lishi taxminan er.aw.IV 
ming yilliklar bilan belgilanadi.
Shumer tilini qaysi til oilasiga mansubligi ham noma’lum. Shumerlar mahalliy 
aholi bilan aloqa o’matib, ulardan bir qancha xo’jalik yutuqlari, diniy e ’tiqodlar va 
toponomik nomlami o’zlashtirib olganlar.
Mesopotamiyaning shimolida er.aw. Ill ming yilliklardan boshlab sharqiy 
semit
chorvador qabilalari
yashagan. Ulaming tili 
akkad tili
deb atalgan. Er.aw. Ill ming 
yillik oxirida g’arbdan, Suriya sho’llaridan Mesopotamiyaga g’arbiy 
semit
chorvador qabilalari 
kirib kelgan. Akkadlar ulami 
amoriylar deb atashgan. 
(Akkadcha «Amurri», «Suriya» yoki «Garb» deyilgan.) Er.aw. III-II ming 
yilliklaming birinchi yarmida 
amoriylar 
Mesopotamiyada bir 
necha podsho 
sulolalarga asos solganlar. Qadimgi shimoliy Mesopotamiya, shimofiy Suriya va 
Arman tog’larida 
xurrit qabilalari 
yashagan. Shumer va 
akkadlar ulami va 
mamlakatni 
Subarti 
deb atashgan.
Er.aw. Ill ming yillikdan Shimoliy - sharqiy Mesopotamiyada