O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogik universiteti jahon sivilizatsiya tarixi (Metodik qo’llanma) (To’ldirilgan 2-nashr) история мировой цивилизации

Ishme-Dagan
davrida 
Ashshurni Hammurappi 
bosib oladi.
Er. aw . 1740-yillar atrofida kassitlaming Mesopotamiyaga hujumi davrida 
Shainshi-Adadning 
avlodlari hokimiyatni yana o’z qo’llariga oldilar. 
Ammo bu 
sulola tez orada hokimiyatni boshqalarga topshirishga majbur bo’ladi, lekin 
Shamshi-Adad 
sulolasining boshqaruvi Ashshur tarixining eng yorqin davri deb tan 
olingan, keyinchalik Osuriya podsholari ro’yxatida Shamshi-Adad va uning ajdodlari 
ham kiritiladi.
Er. aw . XVI asrda Bobil sulolasi qulagash, Ashshur qudratli qo’shni davlat 
Mitannining tazyiqiga qarshi Misr bilan diplomatik aloqa o’matadi. bunga qarshi er. 
aw . XV asr o’rtalarida Mitanni podshosi 
Shaushaattar 
Ashshurni bosib olib, uni
~
160
~

---

Mitanniga qaram qiladi. Mitanni Ashshumi g’arbga chiqadigan savdo yo’lidan 
butunlay mahrum qiladi. Keyingi asr boshlarida Ashshur Bobilni hukmronligini tan 
olish evaziga Mitanni zulmidan ozod bo’ladi va bir qancha vaqt o‘tgach Bobildan 
to’la mustaqil bo’ladi.
Er. aw . 1353-1318-yillarda podsho 
Ashshuriballit 
Osuriyani qudratli davlatga 
aylantiradi. Zaiflashib qolgan Mitanni xettlar tazyiqiga qarshi Osuriyaga ittifoqchi 
sifatida chiqadi. Tez orada Osuriya xettlami yuqori Mesopotamiyadan haydab 
chiqarib, Frot daiyosiga chiqadi. Natijada Mitannining sharqiy viloyatlari, bu yerdagi 
diniy markaz Nineviya bosib olinadi. Mitanni, keyinchalik Bobil ham Osuriya ta’siri 
ostiga tushib qoldi.
Osuriya shahar-davlatdan qudratli davlatga aylanib, yetti yuz yil davomida 
o’zining yurishlari bilan qo’shni hududlarga dahshat tug’dirdi. Osuriya davlatini 
shakllanishi er. aw . 1295-1264-yillarda hukmronlik qilgan podsho Adad-Nirari 
davrida tugallanadi. U birinchi bo’lib rasmiy ravishda o’ziga podsho unvoni berib, 
Old Osiyo buyuk davlatlari hukmdorlariga teng bo’lgan 
“Buyuk podsho” 
mavqeiga 
da'vo qiladi. Er. aw . XIII asrda Xett davlati Osur savdogarlarini Kichik Osiyodan 
siqib chiqardi, Mismi Suriyadan mahrum qiladi. Mitanni davlati esa Osuriya uchun 
g’arbga chiqadigan yo'lni butunlay yopadi. Er. aw . XIII-XII asr boshlarida Osuriya 
yuqori Mesopotamiyaning qo’shni hududlarini to’rt marta o’ziga qo’shib oladi va 
to’rt marta yo’qotadi.
Osur podshosi