O’zbekiston respublikasi оliy va o’rta maxsusтa’lim vazirligi тоshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Pitsa miqdori
Yuqorida biz iste’molchi qanday qilib talov amalga oshirishi haqida gaplashdik, keling endi ushbu tanlovga uning oylik kirimi qanday ta’sir ko'rstishini muhokama qilamiz. Aniqlikka erishish uchun, tasavvur qiling, iste’molchi kirimi o'sib bormoqda. Yirikroq daromad evaziga, iste’molchi ikkala tovar (Pepsi va pitsa)dan ko'proq xarid qila oladi. Kirimdagi o'sish 7-chizmada ko'rsatilgandek, tashqi tomondan budjet sig'imini siljitadi.


3-rasm.Iste'molchi daromadining ortishi

Iste’molchilaming daromadi ortganda budjet chegarasi oldinga siljiydi. Agar ikkala tovar ham normal bo’lsa iste’molchi bunga javoban ularning har birini sotib olish hajmini oshiradi. Ushbu chizmada xaridor ko'proq pitsa va pepsi sotib oladi.Ikki tovarning nisbiy narxi hali o'zgarmaganligi sababli, yangi budjet sig'imi birinchisidek haliyam o'zgarmagan. Bu yerda kirimning ortishi budjet sig'imining parallel ko' chishiga olib keladi.Kengaygan budjet sig'imi iste’molchiga ko'proq Pepsi va pitsa xaridiga imkon beradi, ya’ni bu yirikroq befarqlik egri chizig'i degani. Budjet holati va iste’molchining befarqlik egri chizig'ilati orasidan eng ma’qul deb topgani uning optimal tanlovini “ilk optimal”dan “yangi optimal”ga siljitadi. chizmada iste’molchi o'zi uchun ko'proq Pepsi va pitsa tanlaydi. Kirimning ko'payishiga iste’molning ortishi mantiqiy javob bo'la olmasada, bu vaziyatda eng mos holat ko'proq pitsa va Pepsi deb baholanadi. Iqtisodchilarning daromad oshganda iste’molning ham ortish holatiga normal tovar deb baho berishlarini ko'rishingiz mumkin. 3-rasmdagi befarqlik egri chizig'i sifatidagi Pepsi va pitsa taxminan normal tovarlardir. iste’molchining mablag’i oshganda ko'proq pitsa hamda kamroq Pepsi xarid qilishini ko'rishimiz mumkin. Agar iste’molchi budjeti ortganda bir tovarni boshqalariga nisbatan ko'proq xarid qilsa, bu mahsulot turi iqtisodchilar tomonidan past darajadagi tovar deb qaraladi. Dunyodagi ko'pgina tovarlar normal tovarlar bo'lishiga qaramay, ba’zi bir past darajadagi tovarlar ham mavjud. Masalan velosipedlar. Kirim oshsa, kishida avtobus yoki tahsida yurish, yoinki, shaxsiy avtomobil xarid qilish xohishi paydo bo'ladi. Avtobusda yurish ham past darajadagi “tovar” hisoblanadi.