O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus

«Olma terish» o„yini 
Didaktik topshiriq: Matematikadan berilgan topshiriqlarni o„quvchilar 
jamoa bo„lib bajarish jarayonida olgan bilimlarini mustahkamlash. 
O„yin topshirig„i: O„quvchilarning fikrlash qobiliyatini, tafakkurini 
o„stirishga bo„lgan xislatini oshirish. 
O„yin bayoni: 
O‗qituvchi o‗yin qoidasi bilan 
tanishtiradi, qanday bajarish haqida ma‗lumot 
beradi. Bu borada o‗qituvchi oynai jahon orqali 
berilayotgan «Oltin toj» ko‗rsatuvini eslashga 
da‘vat etadi. Тоpshiriq хuddi «Oltin toj»dagi 
o‗yinga o‗xshatib bajarilаdi. 
Bu o‗yinni tashkil etish uchun o‗qituvchi quyidagilarni tayyorlab qo‗yadi: 
magnitli doska, yozuv doskasi, olma daraxtining rasmi, qalin qog‗ozdan 
yasalgan olma mevasining shakllari va savatchalar. 
Olma mevasining soni sinfdagi o‗quvchilar soniga, savatchalar esa qatorlar 
yoki guruhlar soniga teng bo‗ladi. Magnit doskasiga qistirish uchun, olma 
daraxti rasmi chizilgan ko‗rgazma va olma mevalarining orqa tomoniga magnit 
plastinkasi yelimlanadi. Shuningdek, olma mevalarining o‗rqa tomoniga yozib 
qo‗yilgan misollarni tez-tez almashtirib turish mumkin. 
Magnit doskasiga yoki paxmoq doskaga olma daraxti chizilgan ko‗rgazma 
yopishtiriladi. O‗qituvchi o‗quvchilarni guruhlarga bo‗lib, olma terish orqali 
arifmetik amallarni bajarish musobaqasi haqida tushuncha beradi. Guruhlarga 
olmani terib solish uchun bittadan savatcha beradi. Bu shartni bajarish uchun, 
avvalo yozuv doskasi оldigа guruhdan tartib bilan bittadan o‗quvchi chiqadi.
Olma terish uchun har qaysi guruh o‗quvchilar olma daraxtidan bittadan olmani 
uzib, uning оrqasidagi misolni o‗z guruhlari uchun ajratilgan joyda bajarishadi.
Guruhdagi o‗quvchilar shu misollarni mustaqil bajarishadi. O‗yinda eng ko‗p 

---

67 
olma tergan (ya‘ni ko‗p misol yechgan) guruh g‗olib hisoblanadi. O‗qituvchi 
misollar to‗g‗ri yechilganmi yoki yechilmaganini nazorat qiladi. Agarda 
o‗quvchi misolni noto‗g‗ri yechsa, u olmani daraxtdan uzmasdan, yerdan olgan 
hisoblanadi. Noto‗g‗ri yechilgan misolni guruhdagi boshqa o‗quvchi chiqib 
bajarishi mumkin.
O‗qituvchi «Ana endi misollarning javobini to‗g‗ri topdingiz, endi bemalol 
olmani yesangiz ham bo‗ladi», deb bolalarni qiziqtiradi. Bu o‗yinni boshqa 
usulda ham bajarish mumkin. Xuddi «Oltin toj» o‗yiniga o‗xshab uchala 
qatordan bittadan o‗quvchini chiqarib o‗z qo‗lingiz bilan bittadan olma uzib 
oling, uning javobini qaysi biringiz birinchi aytsangiz o‗sha o‗quvchi g‗olib 
hisoblanadi deb tushuntiriladi. Buni eshitgan o‗quvchilar chaqqonlik bilan 
misolning javobini topishga harakat qiladilar. Undan tashqari «olmalar qaysi 
faslda pishadi?» deb so‗ralganda o‗quvchilar yoz, kuz deb javob beradilar. 
Demak, bu o‗yinni ko‗proq kuz, qish faslida o‗tkazish maqsadga muvofiq. Kuz 
faslida оlmаlаr yig‗ib terib olinayotgan payt bo‗lsa, qishda esa g‗amlab 
qo‗yilgan olmalar haqida ma‗lumot berish mumkin. Olmaning o‗rniga boshqa 
mevalarni qo‗yib ham shu o‗yinni tashkil etish mumkin. Masalan, nok, shaftoli, 
ishkomdan uzum uzib olish, behi va hokazo. Bu mevalarning bizga foydasi, 
qanday vitaminlarga boy ekanligi haqida og‗zaki so‗rab bilimlarini boyitib 
borish mumkin. Masalan, ayniqsa, behi shamollash uchun davo ekanligini 
tushuntirib, matematika fanini boshqa fanlar bilan bog‗lab o‗tish maqsadga 
muvofiqdir. Demak, bu o‗yin o‗quvchilarning fikrlash qobiliyatini, tafakkurini 
o‗stirishga yordam beradi.