O’zbеkiston Rеspublikasi Oliy va o`rta maxsus

6.Uyga vazifa:
________________________________________________________________________________
“TASDIQLAYMAN”
MMIBDO‘ ________________________
«_____» __________________ 201 yil.


MAVZU: O’zgаrmаs tоk qоnunlаri.Elеktr tоkining mаvjud bo’lish shаrtlаri
REJA:
1.Elеktr tоkining mаvjud bo’lish shаrtlаri.
2.Zаnjirning bir qismi uchun Оm qоnuni.
3.Qаrshilikning o’tkаzgich uzunligigа, ko’ndаlаng kеsim yuzаsigа vа mаtеriаlgа bоg’liqligi.
4.Kеtmа-kеt vа pаrаllеl ulаsh.


O’ituvchi o’quvchilar diqqatini yangi mavzuga jalb etishi va ularni o’zlashtirishiga tayyorlashi kerak
3.O’quvchilarning egallagan bilimini tekshirish va baholash:
O’qituvchi o’tilgan mashg’ulot mavzusi mazmunidan kelib chiqib, o’quvchilarning bilimini tekshiradi
YAKKA SAVOLLAR
1. Erkin elektronlar deb qanday elektronlarga aytiladi?
2. Metallarda erkin elektronlar qayerdan paydo bo’ladi?
3. Metall o'tkazgichlarda erkin elektronlarning konsentratsiyasi qancha?
4. Elektron tark etgan musbat Ion o'zini qanday tutadi?
5. Agar o'tkazgich tashqi elektrostatik maydonga kiritilsa qanday hodisa ro'y beradi?
O'ZGARMAS ТОК QONUNLARI
Biz oldingi bobda harakatsiz elektr zaryadi va unga bog'liq fizik hodisalarni o'rgandik. Endi ularning harakati bilan bog'liq jarayonlarni ko'rishga o'tamiz. Elektr zaryadlari yoki zaryadlangan makroskopik jismlarning harakati bilan bog'liq hodisa va jarayonlarni o'rganishda elektr toki tushunchasi muhim ahamiyatga egadir.
Ток kuchi va tok zichligi
Mazmuni: elektr toki; tok kuchi; tok zichligi; tok zichliginir zaryadlar tezligiga bog'liqligi; elektronlarning harakat tezligi; elektr tokining tarqalish tezligi; elektr zaryadining birligi.
Elektr toki. Elektr toki deb elektr zaryadlarining batartib harakatiga aytiladi. Tashqi elektr maydon ta'sirida o'tkazgichlardagi musbat zaryadlar maydon bo'ylab, manfiy zaryadlar esa maydonga qarshi harakatga keladi, ya'ni o'tkazgichda elektr toki vujudga keladi. Bu tok o'tkazuvchanlik toki deyiladi.
Shartli ravishda elektr tokining yo'nalishi musbat zaryadlarning harakat yo'nalishi bilan mos, manfiy zaryadlarning harakatiga esa qarama-qarshi deb qabul qilingan. Masalan, metallardagi elektr tokining yo'nalishi elektronlarning harakat yo'nalishiga qarama-qarshi deb olinadi.
O'tkazgichda elektr tokining mavjudligi uning quyidagi: qizish, kimyoviy tarkibini o'zgartirish va magnit maydon hosil qilish xususiyatlariga ko'ra aniqlanadi.
Elektr toki vujudga kelishi va mavjud bo'lishi uchun: 1) batartib harakat qilishi mumkin bo'lgan erkin zaryadlangan zarralar; 2) energiyasini bu zarralarning batartib harakatiga sarflaydigan elektr maydoni bo'lishi zarur.
Tok kuchi. Tok kuchi (I) elektr tokining miqdoriy o'lchovi bo'lib, o't-
kazgichning ko'ndalang kesim yuzidan vaqt birligida o'tuvchi elektr zaryadi bilan aniqlanadigan skalar fizik kattalikdir.
Tok zichligi. Tok zichligi vektor kattalik bo'lib, uning moduli tok kuchining o'tkazgich ko'ndalang kesim yuzi S ga nisbatiga teng.