O’zbеkiston Rеspublikasi Oliy va o`rta maxsus

Elektrostatik maydonda o'tkazgich. Agar o'tkazgich tashqi elektro­statik maydonga kiritilsa, o'tkazgichdagi erkin zaryadlarga (elektronlar­ga va ionlarga) elektrostatik maydon ta'sir qiladi va musbatlari maydon
bo'ylab, manfiylari esa maydonga qarshi harakatga keladi. Natijada o'tkazgichning AB sirtida ortiqcha erkin manfiy zaryadlar, SD sirtida esa ortiqcha musbat zaryadlar vujudga keladi.
Bu zaryadlarga induksiyalangan zaryadlar deyiladi. Jarayon o'tkazgich ichidagi kuchlanganlik nolga tenglashguncha, o'tkazgich tashqarisidagi kuchlanganlik chiziqlari esa o'tkazgich sirtiga perpendikular bo'lguncha davom etadi. Bu esa o'tkazgich ichidagi barcha nuqtalarda potensial doimiy (φ = const), ya'ni elektrostatik maydondagi o'tkazgich sirti teng potensialli ekanligini ko'rsatadi. Shunday qilib, elektrostatik maydonga kiritilgan neytral o'tkazgich kuchlanganlik chiziqlarining bir qismini uzadi. Ular induksiyalangan manfiy zaryadlarda tugab, musbat zaryadlardan yana qayta boshlardi. Induksiyalangan zaryadlar o'tkazgich­ning tashqi sirtida taqsimlanadi.Tashqi elektrostatik maydon ta'sirida o'tkazgich ichidagi zaryadlarning qayta taqsimlanish hodisasi elektrostatik induksiya deyiladi. Ko'rinib turibdiki, induksiyalangan zaryadlar maydon ta'sirida o'tkazgichdagi zaryadlarning siljishi natijasida vujudga keladi va ular siljigan zaryadlarning sirt zichligi (o) deyiladi. O'tkazgich yaqinida elektr siljishi D siljigan zaryadlarning sirt zichligi o ga teng. Shuning uchun ham D vektor elektr siljish vektori deyiladi.
Elektrostatik himoya. Agar o'tkazgichga biror Q zaryad berilsa, barcha zaryadlar o'tkazgich sirti bo'ylab a zichlik bilan taqsimlanadi, ya'ni o'tkazgichning ichida hech joyda ortiqcha zaryadlar bo'lmaydi.
Agar sim to'rdan qafas shaklidagi (Faradey qafasi) yopiq kovak o'tkaz­gich tayyorlab, uni izolatsiyalangan tayanchga o'rnatib, ichki va tashqi sirtlariga elektroskop vazifasini bajara oladigan qog'oz parchalari osib qo'yilsa va qafas elektrofor mashina yordamida zaryadlansa, faqat tashqaridagi qog'oz bargchalarigina ko'tarilishi kuzatiladi. Bu qafas ichida elektr maydoni yo'qligini ko'rsatadi. Shunday qilib, o'tkazuvchi sirt o'zi o'rab turgan soha fazosini elektr maydon ta'siridan ishonchli himoya qiladi.
Bunday sirtlardan elektrostatik himoya sifatida foydalaniladi