O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus termiz davlat universiteti boshlang‘ich talim kafedrasi Ro‘yxatga olindi «Tastiqlayman»

МУСТАҚИЛЛИК ДАВРИ ЎЗБЕК ОЛЬКЛОРШУНОСЛИГИ.
Маънавият кеча ёки бугун пайдо боииб қолган тушунча эмас, у асрлардан буён халқимиз билан бирга вашаб, бирга тараққий этиб келаётган буюк бир қадриятдир. Инсон дунёга келган куни- дан бошлаб, то ҳаётининг энг сўнгги лаҳзасигача ўзи мансуб халқнинг қадриятлари, анъаналари ичида улғаяди, камол топади. Ҳат- то ўзини фольклорга бегона деб билган, бу атама таърифидан мутлақо йироқ боиган киши шу анъаналар ичида улғайган, унинг онги, шурри шу қадим анъаналари таъсирида шаклланган боиади.
Ҳар бир соҳанинг ўз тарихи боигани каби, фольклоршунослик бора- сидаги изианишларнинг ҳам ўз илдизлари мавжуд. Бу изланишлар илдизи олис ўтмишга бориб тақалади. Маҳмуд Кошг£арий замонидан то бугунги кунгача халқ оғзаки ижоди ҳақида нимаики айтилган, ёзил- ган бўлса, буларнинг бари ўзбек халқ оғзаки ижодини ўрганишга ўзининг муносиб улушини қушган.
Фольклор—турли даврларда íурлича ўрганилган, турлича ёндошув- лар боиган, бироқ мустақилликдан кейин у том маънода янгича мазмун ва моҳият кашф этди.
«Алпомиш» достонининг раинг йíллиги халқаро миқёсда кенг ни- шонланди, «Ўзбекистон халқ бахшиси» деган унвон жорий этилди. Бу эса миллий маънавиятимизнинг асосларидан бири боиган халқ ижоди- нинг юксалишига хизмат қилди.
Бахшиларимизнинг халқ тили имкониятларидан унумли фойдаланиши, ҳар галги ижрода бу бадиий тилнинг товланиши, унинг янгича маз- мун ва моҳиват кашф этиши эпик ижоднинг ўзига хос хусусиятидир.
Чунки, халқ оғзаки ижоди оғзаки ижро этилгани учун эмас, балки оғзаки ижро жараёнида юзага келадиган санъат асари боМгани учун ҳам долзарб аҳамият касб этади. Бу эса жонли ижро жараёнини, яъни эпик ижод тилини билмасдан туриб унинг бадииати ҳақида сўз юритиб боимаслигини кўрсатади.
Фольклорнинг ёзма адабиётга таъсири, умуман, сўз санъат ҳа- қида кетар экан, фольклор кўплаб санъатларнинг ибтидоси эканини, бадиий ижод, мусиқа, рақс ва тасвирий санъат илдизлари фольклор билан чамбар- час богииқ эканлигини таъкидлаб ўтиш жоиз.


Савол ва топшириқлар:
1. Мустақиллик даври фольклоршунослиги деганда нимани тушунасиз?
2. Нима учун халқ ижоди намуналарига миллий маънавиятимизнинг асосларидан бири сифатида қаралади?
3. Мустақиллик даври фольклоршунослигига хос жиҳатлар хусусида сўзлаб беринг.
4. Фольклор ва оммавий маданият масалаларига муносабатингиз?
5. Фольклорнинг бугунги кун ёшлар табиясидаги ўми ҳақида сўзлаб беринг.
6. Бугунги кунда нима учун айнан китобхонликка, маънавиятга кўпроқ аҳамият берилаётганининг сабабаларини ту- шунтиринг.
7. Фольклор атамасига таъриф беринг.
8. Фольклор асарларига хос етакчи хусусиятлар деганда ни- мани тушунасиз?