O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’limvazirligi farg’ona politexnika instituti «elektr texnikasi, elektr mexanikasi va elektr texnologiyalari»

6.2-rasm. Reaktiv sinxron motor rotorining konstruktiv turi
Ta’kidlash lozimki, sinxron mashina rotorining konstruksiyasi noayon ko‘rinishda bo‘lganda ham uning bo‘ylama va ko‘ndalang o‘qlari bo‘yicha magnit o‘tkazuvchanligini har xil qilish mumkin. Shu maqsadda rotor po‘lat o‘zagining ko‘ndalang o‘qiga alyuminiy quyiladi (3.5,b-rasm). 3.5,c-rasmda esa bunday modifikatsiyaning takomillashgan, ya’ni ko‘ndalang o‘qqa segment ko‘rinishdagi alyuminiy sterjenlar quyilgandagi konstruksiya, induktiv qarshiliklarni nisbati x_d/x_q ni taxminan 4-5 gacha etkazishga va natijada nisbatan kattaroq reaktiv moment olishga imkon beradi.
6.2-rasmda sinxron reaktiv dvigatelning ananaviy turi keltirilgan bo’lib, bu asinxron motorining rotoridan faqat botiqlar mavjudligi bilan farq qiladi, rotorni ayon qutbli bo’lishini ta'minlaydi. Bu botiqlar qancha katta bo’lsa, x_d / x_q nisbatlar shunchalik katta va shuning uchun reaktiv moment katta. Shu bilan birga, botiqliklarning ortishi bilan o'rtacha havo bo'shlig'i oshadi, bu statorning magnitlvchi tokining ko'payishiga hamda natijada dvigatel quvvat va foydali ish koeffitsientlari (cosφ, FIK) pasayishiga olib keladi. Bundan tashqari, botiqliklarning ortishi bilan ishga tushirish kletkasining hajmi kamayadi, bu asinxron momentning pasayishiga, ya'ni ishga tushish va sinxronizmga kirish momentining pasayishiga olib keladi.
Eng yaxshi natijalar rotor o'lchamlarining quyidagi nisbati bilan olinadi:
b_p/τ=0,5÷0,6 va δ_max/δ_min=10÷12 Bunday holda, x_d / x_q≈2, nisbatga erishish mumkin.
Yanada mukammal hisoblanadi, bu po'lat chiziqlar 2 alyuminiy bilan to'ldirilgan (3.5, b-rasm). Rotorning ushbu konstruksiyasi x_d/x_q≈4÷5 nisbatlarini olishga imkon beradi. Shu sababli, M_rmax momenti sezilarli darajada kuchayadi va magnitlovchi tokni maqbu ldarajada ortib ketmasligini ta’minlaydi.
Reaktiv sinxron dvigatelning stator chulg‘ami uch fazali elektrtarmog‘iga ulanganda hosil bo‘lgan aylanma magnit maydon rotorni o‘zorqasidan ergashtiradi (3.5, d-rasm) va rotor magnit maydonning aylanish yo‘nalishida sinxron chastotada aylanadi.