O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’limi vazirligi

Guruhlar g`oyalarini taqdimotini va ularning muhokamasini tashkillashtiradi.
Guruhlar g`oyalarini taqdimot qiladilar va ularni muhokamasini qiladilar.
41-bosqich Yakun yasash, tahlil qilish va baholash	Yakunlarni umumlashtiradi, guruhlar ishini tahlil qiladi va baholaydi: ijobiy, ijodkorlikning yuqori darajasi holatlari, jamoaviy faoliyat muvaffaqiyatlarini ko`rsatadi.	O`z-o`zini baholaydi

(2 ta guruh “Aqliy hujum” vaqtida eksport talaba “Ikki qismli kundalik” natijalarini tekshirib, o`qituvchiga topshiradi. )

V. Baholash mezoni asosida faol guruh aniqlanib, talabalar baholanadi


VI. Uyga vazifa beriladi: Mavzuni takrorlab kelish va “Toifalash jadvali”ni to`ldirish (6-ilova).

(6-ilova)

Axborot texnologiyasining vujudga kelishi va rivojlanishini belgilovchi omillar
Ichki omillar	Tashqi omillar

12- mavzu: Ta’limni axborotlashtirish, jamiyatni va ta’limni

axborotlashtirishning huquqiy - me’yoriy asoslari.
Reja:

1. 
   Ta’limni axborotlashtirishning huquqiy - me’yoriy asoslari.
   
2. 
   Hukumatimiz tomonidan so‘nggi yillarda axborotlashtirishga oid chiqarilgan qonunlar.
   

Tayanch tushunchalar: axborot, ta’lim, axborotlashtirish, qonun, qaror.
O‘zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgan dastlabki yillardanoq, axborotlashtirishning milliy tizimini shakllantirishga e'tibor berila boshlandi va bu soha bosqichma-bosqich rivojlantirilmoqda.
2003-yilda qabul qilingan yangi tahrirdagi „Axborotlashtirish to‘g‘risida"gi Qonun bilan uning huquqiy tayanchi yaratilib, axborotlashtirishning iqtisodiy, huquqiy va tashkiliy asoslari aniqlandi hamda axborotlashtirish sohasida davlat siyosatining asosiy yo‘nalishlari belgilab berildi.
1995-yil fevralda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining „UzPAK" ma’lumotlar uzatish milliy tarmog‘ini yartish (MUMT) va xalqaro tarmoqlarga, shu jumladan, Internetga chiqish to‘g‘risidagi qarori qabul qilindi. Ushbu qarorga asosan, korxona telekommunikatsiya xizmatlarini ko‘rsatish bo‘yicha „Milliy operator va provayder" maqomini oldi va xo‘jalik hisobidagi „UzNET" informatsion-kompyuter xizmati uning tarkibiga kiritildi.
Hozirgi kunda ushbu qonunga muvofiq, vazirliklar, idoralar, muassasa va tashkilotlar mamlakat hududida joylashgan bir qator xalqaro tashkilotlarning axborot tizimlari va tarmoqlarini ma'lumotlar uzatish milliy tarmog‘iga birlashtirish yo‘li bilan yagona axborot maydoni yaratilmoqda.
Axborotlashtirish faoliyati sohasida qonunchilik yaratish yo‘lidagi muhim qadam sifatida 1995-yil 25-yanvarda qabul qilingan „Axborot, axborotlashtirish va axborothi himoya qilish to‘g‘risida“gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunining qabul qilinishini va kuchga kiritilishini ko‘rsatish lozim. Bu Qonun ishlab chiqaruvchilar va iste'molchilar o‘rtasidagi munosabatlarni quyidagicha tartibga soldi:

• 
  axborot resurslarini yaratish, yig‘ish, qayta ishlash, to‘plash asosida shakllantirish va undan foydalanish va iste'molchilarga taqdim etish;
  
• 
  axborot texnologiyalarini va ularni ta'minlash vositalarini yaratish va undan foydalanish;
  
• 
  axborotni, axborot jarayonlari va axborot almashuvida ishtirok etuvchi subyektlar, huquqlarini himoya qilish.
  

Axborot texnologiyalarini rivojlantirishning olti ustivor yo‘nalishi quyidagilardan iborat:

1. 
   davlat statistika tizimi, kredit-moliya va bank tizimlari;
   
2. 
   elektron ma’lumotlar bazasi;
   
3. 
   fan-texnika axborot (FTA) tarmog‘i;
   
4. 
   ta'lim, kadrlar tayyorlash va qayta tayyorlash, ijtimoiy muhofaza va sog‘liqni saqlash sohalari axborot tizimlari;
   
5. 
   ma'lumotlarni uzatish va aloqa tizimlari;
   
6. 
   favqulotda holatlarning oldini olish va xabar berishning axborot tizimlarini
   

yaratish.
Mazkur dasturda Vazirlik va Mahkamalarning axborot tarmoqlari, Milliy axborotni hisoblash tarmog‘ini yaratish, kompyuterlar va hisoblash texnikasi vositalarini ishlab chiqarishni tashkil etish, yangi axborot texnologiyalari sohasida kadrlar tayyorlashni takomillashtirish, hujjatlashtirishning me’yoriy-uslubiy va huquqiy tizimini yaratish va boshqalar joy olgan. Yuqorida ko‘rsatilgan vazifalarni bajarish bir necha bosqichda amalga oshirilishi ko‘zda tutilgan.
Respublikamizda qabul qilinayotgan me’yoriy hujjatlarda kompyuterlashtirish va axborot texnologiyalari sohasida kadrlar tayyorlash, ularni qayta tayyorlashni rivojlantirish va takomillashtirishning aniq vazifalari oldinga qo‘yilgan va maqsadli yo‘nalishlari ifodalab berilgan. Jumladan, Toshkent elektrotexnika aloqa instituti Toshkent axborot texnologiyalari universitetiga aylantirildi. Ushbu universitetda yangi mutaxassisliklarning keng doirasi bo‘yicha kadrlar tayyorlash tizimini ancha kengaytirish nazarda tutilmoqda. Bundan tashqari, o‘quv yurtlarining moddiy-texnik va ilmiy-tadqiqot bazasini kengaytirish yuzasidan kompleks chora-tadbirlarni amalga oshirish nazarda tutilgan.
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari sohasidagi mavjud qonunchilik tizimi, umuman olganda, axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining rivojlanish darajasiga ijobiy ta'sir ko‘rsatmoqda. Respublikamizdagi ko‘pgina firmalar telekommunikatsiya axborot texnologiyalari bozorlariga dadil kirib bormoqdalar.
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari bo‘yicha jahon hamjamiyatiga kirish faolligini oshirish maqsadida qomusimizga, fuqarolik kodeksiga, jinoiy protsesual kodekslarga o‘zgartirishlar kiritildi.
Hukumatimiz tomonidan so‘nggi yillarda axborotlashtirishga oid quyidagi qonunlar ishlab chiqildi:

1. 
   telekommunikatsiyalar to‘g‘risida;
   
2. 
   axborotlashtirish to‘g‘risida;
   
3. 
   aloqalar to‘g‘risida;
   
4. 
   radiochastotalar spektori to‘g‘risida;
   
5. 
   pochta aloqasi to‘g‘risida;
   
6. 
   elektron hujjat aylanish to‘g‘risida;
   
7. 
   elektron to‘lovlar to‘g‘risida; 2005 yil 16 dekabrda qabul qilingan
   
8. 
   elektron raqamli imzo to‘g‘risida; ERI 2003 yil 11 dekabrda qabul qilingan.
   
9. 
   elektrok tijorat to‘g‘risida;
   
10. 
    kompyuter jinoyatchiligi to‘g‘risida;
    
11. 
    elektron hisoblash mashinalari va ma'lumotlar bazasi dasturlarini huquqiy himoyasi;
    
12. 
    topologiya va integral sxemalarning huquqiy himoyasi;
    
13. 
    axborotga kirishni kafolatlash va erkinliklari to‘g‘risida;
    
14. 
    standartlashtirish to‘g‘risida;
    
15. 
    kashfiyotlar, foydali modellar va sanoat namunalari to‘g‘risida;
    
16. 
    alohida olingan faoliyat turlarini litsenziyalash to‘g‘risida;
    
17. 
    mualliflik huquqi to‘g‘risida;
    
18. 
    ilmiy-texnik axborot tizimi to‘g‘risida;
    
19. 
    shaxsiy ma'lumotlarni himoyalash to‘g‘risida;
    
20. 
    axborot xavfsizligi to‘g‘risida.
    

2005 yil 16 dekabrda qabul qilingan «Elektron to‘lovlar to‘g‘risida»gi Qonunga hamda Vazirlar Mahkamasining 2007 yil 12 iyundagi 120-sonli «Elektron tijoratni amalga oshirishda to‘lovlarni o‘tkazishni yanada takomillashtirish chora- tadbirlari to‘g‘risida»gi Qaroriga muvofiq-eKarmonl elektron tulovlar tizimini ishlab chiqdi.
Ko‘rsatib o‘tilgan chora-tadbirlar va kompyuterlashtirish jarayonini rivojlantirish yo‘nalishlari mamlakat iqtisodiyoti samaradorligining o‘sishida telekommunikatsiyalar, Kompyuter va axborot texnologiyalarining faol roli oshishini, odamlarning faoliyat va turmushi texnik qurilmalar va xizmatlarning eng zamonaviy turlari bilan jihozlanishini ta'minlash, respublikaning jahon axborot jarayonlariga muvaffaqiyatli integratsiyalashuviga imkoniyat yaratadi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2005-yil 2 iyundagi «Axborot- kommunikatsiya texnologiyalari sohasida kadrlar tayyorlash tizimini takomillashtirish to’g’risida»gi PQ-91-sonli, 2005-yil 8 iyuldagi «Axborot kommunikatsiya texnologiyalarini yanada rivojlantirishning qo’shimcha chora- tadbirlari to’g’risida»gi PQ-117-sonli, 2005-yil 28 sentyabrdagi «O’zbekiston Respublikasi jamoat ta’lim axborot tarmog’ini yaratish to’g’risida»gi PQ-191-sonli Qarorlaridan ko’zda tutilgan asosiy vazifa aholining kompyuter savodxonligini oshirish hisoblanadi. Ushbu masalani hal etish uchun maktab, litsey, kasb - hunar kollejlari hamda oliy o’quv yurtlarida kompyuter va axborot texnologiyalari bilan ishlashga o’rgatish keng ko’lamda yo’lga qo’yilmoqda. Buning uchun, avvalo, bilim dargohlari zamonaviy kompyuter texnikalarga ega maxsus xonalar bilan bir qatorda —Inforomatika va axborot texnologiyalari faniga bo’lgan talab ham ortmoqda.
Yuqoridagi farmon va qarorlarning natijalari sifatida 2001 yilning may oyida respublikamizda birinchi marta o’tkazilgan Internet festivalini aytib o’tish mumkin. Yuqoridagi qarorni amalga oshirish maqsadida ko’plab ishlar amalga oshirildi va yana bir qator ishlarni amalga oshirish rejalashtirilgan. Bugungi kunda respublika ta'lim muassasalarida minglab kompyuterlar mavjud bo’lib, ularning asosiy qismini Pentium rusumli zamonaviy kompyuterlar tashkil etadi. Bu kompyuterlar zaruriy dasturiy maxsulotlar bilan ta'minlangan. Ta'lim muassasalarida, shu jumladan, akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida Internet xalqaro axborot tarmog’idan va elektron pochta xizmatidan foydalanuvchilar soni tobora oshib bormoqda. Navbatdagi dolzarb vazifalar sifatida dunyoda mavjud bo’lgan ilg’or va zamonaviy informatsion-pedagogik texnologiyalarni o’rganish, ularni o’quv jarayoniga tadbik etish, oliy o’quv yurtlari, akademik litseylar va kasb-hunar kollejlari o’rtasida yagona axborot tarmog’ini tashkil etish, o’quv jarayoniga qo’llash uchun dasturiy maxsulotlar ishlab chiqish, virtual kutubxonalar tashkil etish va ularni uzluksiz tarzda jaxonda mavjud va respublika ta'lim muassasalarida tayyorlanayotgan elektron darsliklar bilan boyitish kabilar belgilangan. XXI asrda oliy va o’rta maxsus o’quv yurtlarining bitiruvchilari yangi sharoitlarga ijodiy va kasbiy yondashishga tayyorlangan bo’lishlari lozim. Shu sababli Respublikamizda ta’lim soxasida ham boshqa soxalardagi kabi katta o’zgarishlar amalga oshirilmoqda.
Ta'lim soxasiga axborot texnologiyalarini joriy etish, informatika bo’yicha mutaxassis kadrlarni tayyorlashda Respublikamiz Oliy o’quv yurtlari professor- o’qituvchilari ham o’zlarining munosib ulushlarini qo’shib kelmoqdalar. Ular tomonidan olib borilayotgan ilmiy-uslubiy tadqiqotlarida informatikaning o’rta umumta'limda, o’rta maxsus va kasb-hunar ta'limida, jumladan, kasb-hunar kollejlari va akademik litseylarda, oliy o’quv yurtlarining bakalavr va magistratura bosqichlarida o’qitish uslubiyoti, yangi axborot texnologiyalarini ta'lim jarayonida qo’llash muammolari kabi masalalar o’z yechimlarini topgan. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2002 yil 30 maydagi «Kompyuterlashtirishni yanada rivojlantirish va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish to’g’risida»gi farmoni va uni bajarilishini ta'minlash yuzasidan Vazirlar Maxkamasining 2002 yil 6 iyundagi maxsus qarori Respublikamizda informatika va axborot texnologiyalarini rivojlantirishda yana bir muxim bosqich bo’lib qoldi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2002 yil 30 maydagi
kompyuterlashtirishni yanada rivojlantirish va axborot kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish to’g’risidagi farmoni va 2002 yil 6 iyundagi Vazirlar Mahkamasining «Kompyuterlashtirishni yanada rivojlantirish va axborot
kommunikatsiya texnologiyalarini joriy qilish chora-tadbirlari to’g’risida»gi 200 sonli qarorini bajarish borasida respublikamizdagi har bir oliy o’quv yurti axborot kommunikatsiya texnalogiyalari tizimini yaratish va rivojlantirish bo’yicha o’z dasturlarini ishlab chiqqan va uni tadbiq qilishga imkon yaratmoqda.
Nazorat savollari

1. 
   O’zbekiston Respublikasining Axborotlashtirish haqidagi qonuni qachon qabul qilingan?
   
2. 
   O’zbekiston Respublikasining Axborotlashtirish konsepsiyasi haqida nimalarni bilasiz?
   
3. 
   Informatika va axborot texnologiyalarining kelajagini qanday tasavvur qilasiz?
   
4. 
   Respublikamizda birinchi marta o’tkazilgan Internet festivali qachon bo’lgan?
   
5. 
   Elektron raqamli imzo to‘g‘risidagi qonun qachon chiqarilgan?
   

13-mavzu: Jamiyatning axborot resurslari, axborot bozori va jamiyatning axborot
potensiali.
Reja.

1. 
   Jamiyatni axborotlashtirish va ilg’or axborot texnologiyasini joriy etish zaruriyati.
   
2. 
   Axborot jarayonlarning rivojlanish bosqichlari.
   
3. 
   Axborot texnologiyalari boshqaruv sub'ektining ustqurmasidir.
   
4. 
   Fanning predmeti va mazmuni.