O‗zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘limi vazirligi a. Qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti ta‘limda axborot texnologiyalari kafedrasi

Skanerlar
.
Tasvir va matn ma‘lumotlarni 
kompyuterga kiritish qismi. Skanerlar rangli va 
rangsiz bo‗ladi. Ular tasvirlarni olish sifati 
bo‗yicha farqlanadi.
Aktiv kolonkalar
.
Musika va har xil tovushlarni chiqarish qurilmasi. Aktiv kolonkalar 
dinamiklar soni (1 yoki 2 dinamikli) bo‗yicha farqlanadi. va xokazo.
 
Proyektorlar va ekranl
ar ma‘lumotlarni yirik 
o‗lchamda tasvirlash uchun ishlatiladigan qurilmalardir. 
Unda tasvir o‗lchami ekranda yirik holatda aks ettiriladi. 
Bu qurilmalar kompyuter bilan birgalikda foydalanishga 
mo‗ljallangan bo‗lib, ko‗proq katta auditoriyalarda va 

---

zallarda hamda turli majlislarda prezintasiya va videoroliklarni namoyish qilish uchun ishlatiladi. 
Videoproyektor
kompyuter va shunga o‗xshash namoyish vositalarining alohida 
qo‗shimcha monitori hisoblanib, tasvirlarni yirik hajmda tasvirlash uchun mo‗ljallangan. 
Ekran
- videoproyektor orqali yoritilayotgan materiallarni o‗zida tasvirlovchi element. 
 
Kamera 
(web-kamera)
– kompyuter 
xotirasi kichik lavhalarni, tasvirlarni va suratga 
olish, rasm tushirish uchun mo‗ljallangan qurilma. 
 
Sistema bloki 
SISTEMA BLOKI: sistema bloki quyidagilarni o'z ichiga oladi:
1. Ona PLata(MB-Mother Board).
2.Mikroprotsessor(CPU-Central Protsessor Unit).
3.Operativ(tezkor) xotira (RAM-Random Access Memory).
4.Qattiq disk(doimiy xotira) (HDD- Hard Disk Drive).
5. Videoxotira(Videokarta)(VGA-Video Graphic Adapter).
6 Blok Pitaniya (ATX).
7. Diskovot (DVD-RW, Floppy).... 
Qachonki kompyuterni yoqganimizda Blok pitaniyadan Motherboardga va HDD ga 
hamda Kuller(vintilyator)ga 12,5,3 voltli toklar keladi. Motherboardga kelgan tok yordamida 
Mikroprotsessor shu Motherboardning registorida(o'zini xotirasida) joylashgan BIOS 
dasturiga boradi va uni buyruqlarini bajara boshlaydi. BIOS asosan qurilmalarni tekshirish 
uchun ishlatiladi. Qurilmalar ishga soz xolatda ekanligini bilgach, Microprotsessor CMOS 
xotiradagi Qattiq diskni Operatsion tizim yuklanuvchi fayli BOOT.exe joylashgan sektoriga 
ko'rsatkich orqali qattiq diskga yetib boradi va operatsion tizimni ishga tushiradi. 
Operatsion tizimni ishga tushirishda uning eng asosiy qismlarini operativ xotiraga 
qattiq diskdan yuklab oladi, so'ng shu qismlaridagi buyruqlarni birma bir bajaraveradi. 
Qachonki siz biror dasturni ishga tushirganingizda sichqonchani dastur ustida bosishingiz 
mikroprotsessor uchun operatsion tizimning yangi bir "Dasturni och!" buyrug'ini bajarishiga 
turtki bo'ladi. Dasturni ochishda shu dastur joylashgan qattiq diskdagi sektorga 
mikroprotsessor yetib boradi va u yerdan ham dasturning kerakli qismlarinigina olib chiqadi, 
hamda ularni ham operativ xotiraga joylab qo'yadi. Shunda operativ xotirada ham operatsion 
tizimning o'zini kerakli qismlari ham dasturni kerakli qismlari yuklanadi. siz dasturda ishlash 
jarayonida yana bir boshqa buyruq bersangiz, masalan "natijani xotirada saqla!" - 
mikroprotsessor borib, dasturni saqlash uchun ishlatiladigan qismini chaqirib keladi va uni 
ham operativkaga yuklaydi. so'ng uni buyrug'i bo'yicha siz hosil qilgan hujjatni olib, qattiq 
diskga boradi va uni biror joyiga shu hujjjatni yozib qo'yadi. Hujjat ayni qaysi dasturga 
tegishli ekanligini keyingi kelishlarda bilishlik uchun hujjat ortiga dasturning mahsus 
kengaytmasini (masalan Microsoft office word 2007 dasturida bu kengaytma 
"docx")nuqtadan 
keyin 
yozib 
qo'yadi, 
masalan 
hujjat_nomi.docx.