O‗zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘limi vazirligi a. Qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti ta‘limda axborot texnologiyalari kafedrasi

Mikroprosessor yoki prosessor
- 
Kompyuterning miyyasi. Kompyuter 
ishini 
boshqarish, barcha xisob-
kitoblar va buyruqlarni bajarilishini 
ta‘minlaydi. U kichkina, to‗rtburchak 
elektron sxema sekundiga bir necha yuz million amallarni bajaradi. Uning tezligi Megagerslarda 

---

xisoblanadi va prosessor nomidan keyin yoziladi, masalan Pentium 700.
Kontroller yoki adabterlar
- Ular har xil tashqi 
qurilmalar ishini ta‘minlaydilar. Ishlash holatlari bilan 
farqlanadi (video plata, tovush plata, tarmoq platasi va ...).
Ona platasi Mother board
- Asosiy elektrosxema bo‗lib 
unga prosessor, tezkor va kesh xotira mikrosxemalari, 
kontroller va adabter elektrosxemalari o‗rnatiladi, kattik 
disk va disk yurituvchilari ulanadi.
Disk yurituvchilari
- Bu egiluvchan va kompakt disklardagi 
ma‘lumotlarni ukish va ularga 
saqlash ishlarni bajaradigan 
qismi.
Elektr ta‘minlovchi blok
- Har bir kisimning uziga mos elektr-
kuvvat extiyojini ta‘minlovchi blok.
 
Sichqoncha va klaviaturada bajariladigan amallar 
Kompyuterning asosiy kisimlaridan biri bu sichqoncha. U 3 xil 
bo‗ladi: standart, trekbol va sensor panel. Standart sichqonchalar stol 
ustida ishlatish zarur bo‗lgan, sensor panel bilan trekbollar esa 
noutbuklar uchun yaratilgan va ular pastki paneli ichiga o‗rnatilgan 
bo‗ladi.
Sichqoncha ichida rezina ichiga joylashgan temir sharik bor, u stol 
bo‗yicha harakat kilganda maxsus roliklar va indikatorlar orqali ushbu 
harakat kompyuterga junatiladi va ekrandagi sichqoncha ko‗rsatkichi 
(strelkasi) biz belgilagan yunalishda harakatlanadi.
Sichqonchaning ikkita tugmasidan chap tugmasi asosiy, ung tugmasi esa yordamchi bo‗ladi. 
Asosiy tugma bilan biz tugmalarni bosamiz, amallarni tanlaymiz, rasm chizamiz va har xil 
obyektlarni chuzib joyini o‗zgartiramiz. Ung tugma esa bizga yordamchi menyuni ekranga 
chikaishda yordam beradi.
Kompyuterning yana bir asosiy qismidan biri bu klaviatura. Klaviatura yordamida biz asosan 
ma‘lumotlarni kiritamiz. Klaviatura harflar joylanishi bo‗yicha ingliz (QWERTY) va fransuz 
(AZERTY) standartlariga bulinadi.

---