O‗zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘limi vazirligi a. Qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti ta‘limda axborot texnologiyalari kafedrasi

Yo‗nalish tugmalari:
Kursor joylanishini o‗zgartiradi. Kursorni 
bitta belgi chapga, yuqoriga, ungga va pastga siljitish. 
 
Mustaqil ish mavzulari: 
1. Axborotni kodlash, axborot o‗lchov birliklari? 
2. Birinchi hisoblash mashinasi qachon va kim tomonidan yaratilgan?
3. Mexanik hisoblash mashinalar haqida nima bilasiz? 
4. Birinchi Elektron Hisoblash Mashinasi qachon va kim tomonidan yaratilgan?
EHMning avlodlari haqida ma‘lumot bering. 
5. Shaxsiy kopyuterning umumiy tuzilishi, asosiy qurilmalari. 
6. Shaxsiy kopyuterning qo‗shimcha qurilmalari. 
7. Klaviaturaning oddiy, yordamchi, funksional(vazifali) tugmalari. 
 
 
 
 
3-MAVZU. Axborot jarayonlarining dasturiy ta‘minoti, dasturiy ta‘minot 
turlari. 
1.
 
Zamonaviy kompyuterlarning dasturiy ta‘minoti. 
2.
 
Dasturiy ta‘minot turlari.

---

3.
 
Operatsion tizimlar.
4.
 
Platformalar. 
 
1. KOMPYUTERNING DASTURIY TA‘MINOTI. 
Shaxsiy kompyuter ikkita tashkiliy kismlardan iborat. Bo‘lar apparat ta‘minot (hardware) va 
dasturiy ta‘minot (software)lardir. 
Apparat ta‘minoti — bu, birinchi navbatda kompyuterning asosiy texnik kismlari va 
kushimcha (atrof) kurilmalaridir. 
Dasturiy ta‘minot kompyuterning ikkinchi muxim kismi bulib, u ma‘lumotlarga ishlov 
beruvchi dasturlar majmuasini va kompyuterni ishlatish uchun zarur bulgan xujjatlarni o‘z ichiga 
oladi. Dasturiy ta‘minotsiz xar kanday kompyuter bamisoli bir parcha temirga aylanib qoladi. 
Kompyuterning apparat va dasturiy ta‘minoti orasida bog‘lanish qanday amalga oshiriladi? 
Avvalo ular orasidagi bog‘lanish 
interfeys
deb atalishini bilib olishimiz lozim. 
Kompyuterning turli texnik kismlari orasidagi o‘zaro bog‘lanish — bu, apparat interfeysi, 
dasturlar orasidagi uzaro bog‘lanish esa — 
dasturiy interfeys,
apparat qismlari va dasturlar 
orasidagi o‘zaro bog‘lanish — 
apparat
— 
dasturiy interfeys
deyiladi. 
Shaxsiy kompyuterlar xaqida gap ketganda kompyuter tizimi bilan ishlashda uchinchi 
ishtirokchini, ya‘ni insonni (foydalanuvchini) xam nazarda tutish lozim. Inson kompyuterning 
xam apparat, xam dasturiy vositalari bilan mulokotda bo‘ladi. Insonning dastur bilan va dasturni 
inson bilan o‘zaro muloqoti — 
foydalanuvchi interfeysi
deyiladi.
Endi kompyuterning dasturiy ta‘minoti bilan tanishib chikaylik. Barcha dasturiy ta‘minotlarni 
uchta kategoriya buyicha tasniflash mumkin: 
— sistemaviy dasturiy ta‘minot;
— amaliy dasturiy ta‘minot;
— dasturlash texnologiyasining uskunaviy vositalari. 
Sistemaviy dasturiy ta‘minot (Sistem software) 
— kompyuterning va kompyuter 
tarmoqlarining ishini ta‘minlovchi dasturlar majmuasidir. 
Amaliy dasturiy ta‘minot (Aplication program paskage) —
bu aniq bir predmet soxasi 
bo‘yicha ma‘lum bir masalalar sinfini echishga muljallangan dasturlar majmuasidir. 
Dasturlash texnologiyasining uskunaviy vositalari
— yangi dasturlarni ishlab chiqish 
jarayonida qo‘llaniladigan maxsus dasturlar majmuasidan iborat vositalardir. Bu vositalar 
dasturchining uskunaviy vositalari bo‘lib xizmat qiladi, ya‘ni ular dasturlarni ishlab chiqish(shu 
jumladan, avtomatik ravishda xam), saqlash va joriy etishga mo‘ljallangan. 

---