O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi z. Nishanova, D. Qarshieva

 
«Eslab qol va rasmlarni qayta chiz» metodikasi 
14-rasm 

---

Bolaga ketma-ketlik bilan ikkita rasm ko‗rsatiladi, uni bola bir daqiqa mobaynida ko‗rib 
chiqib, eslab qolishi zarur, so‗ngra esa xuddi shunday kattalikdagi oq qog‗ozga qaytadan chizib 
berishi tushuntirib beriladi. 
Bola tomonidan bajarilgan ish ballar bilan baholanadi va tahlil qilinadi. 
Bola tomonidan bajarilgan ishning sifatiy tahlili 
1-rasmdagi chiziqlarning birlashuvi 
1a. Har qanday bir-biri bilan birlashib ketmagan chiziqlar guruhi ― + 1‖ ball bilan baholanadi. 
1b. Har qaysi chiziqlar guruhi boshqa chiziqlar bilan birlashib ketgan bo‗lsa, ―- 1‖ ball bilan 
baholanadi. 
Masalan: 
2a. Har qaysi parallel chiziqlar, 3 yoki 1 tadan ortiq chiziqlar ― + 1‖ ball bilan baholanadi. 
2b. Agar parallel chiziqlar bir-biri bilan birlashib ketgan bo‗lsa,
―- 1‖ ball bilan baholanadi. 
Izoh:
3a. Har qaysi ikki va undan ko‗p to‗lqinsimon chiziqlar, agar ularning uzunligi balandliklaridan 3 
marta katta bo‗lmasa hamda ular bilan kesishmasa
― + 1‖ ball bilan baholanadi. 
3b. Buning aksi bo‗lsa ―– 1‖ ball bilan baholanadi. 
Masalan: 
4. Rasmda geometrik figuralarga o‗xshash chiziqlar ― + 1‖ ball bilan baholanadi.
Masalan: 
5. Har qanday 3 va undan ortiq geometrik figuralardan tuzilgan va jamlangan rasmlar ― + 1‖ ball 
baholanadi. 
Masalan:
6a. Har bir aylana shaklidagi va bir necha marta takrorlangan, ammo o‗rtasida bo‗shliq bo‗lgan 
chiziqlar ― + 1‖ ball bilan baholanadi.
Buning aksi bo‗lsa ―– 1‖ ball bilan baholanadi. 
Masalan:
7a. Har qaysi alohida joylashtirilgan nuqta ― + 1‖ ball bilan baholanadi; 
7b. Har qaysi o‗z tabiiy shaklidan kattalashtirilgan va ikki marta nuqta ustida Yuritilgan bo‗lsa – 1 
ball bilan baholanadi.
Masalan:
8a. 3 va undan ortiq nuqtalar jamlanmasi +1; 

---

8b. Agar ular bir-biri bilan birlashib ketgan bo‗lsa ―– 1‖ ball bilan baholanadi. 
Yuqoridagi rasmlar tahliliga umumiy izoh:
1.
Agar 3 va undan ortiq parallel chiziqlar, bir xil masofada va bir xil shaklda 
tasvirlangan bo‗lsa, ya'ni 
guruh chiziqlar deb qabul qilinib, ―+1‖ ball 
bilan baholanadi yoki guruh chiziqlari deb Yuritilmaydi. Ular alohida yakka chiziqlar deb 
Yuritilib, ―+1‖ ball bilan baholanadi
. 
Har qaysi sinaluvchining natijalari algebrik usul bilan umumlashtiriladi. 
II. rasmda foydalanilmagan masofalar
Rasmda grafik tasvirlar bilan to‗ldirilmagan masofa hisoblab chiqiladi, eng quyi qismdan eng 
chekka qismigacha sm hisobida o‗lchab boriladi, ya'ni 1 sm 1 va «+ » belgisi bilan olinadi.
III. diagonal konfiguratsiyalar 
Diagonal konfiguratsiyalar deb, 15° – 75° cha masofada to‗g‗ri chiziqlar bir-biri bilan 
tutashtirishiga aytiladi. 
Masalan: 
Quydagi figura diagonal konfiguratsiya deb Yuritilmaydi, sababi u parellelogramm asosi bo‗lib 
qolayapti. 
Bu ham Yuqoridagi kabi baholanadi. 
Izoh: Har qaysi diagonal konfiguratsiya alohida baholanadi. Har bir diagonal chiziq alohida 
baholanmaydi. 
Masalan: 
+ 1ball; 
+ 1 ball
+ 1 ball bilan baholanadi, ammo
+2 ball 
bilan baholanadi, chunki bu figura ikkita alohida konfiguratsiyadan iborat. 
IV. S shakldagi chiziqlar 
Ikki xil egilishdan tashkil topgan va ular qarama-qarshi yo‗nalishga yo‗naltirilgan bo‗lsa, alohida 
baholanadi.
Masalan: 
va +1 ball baholanadi.
V. To‗lqinsimon chiziqlar 
Har bir 
ikki va undan ortiq to‗lqinsimon chiziqlar bir yo‗nalishda 
tasvirlanmagan bo‗lsa, alohida baholanib, +1 ball beriladi.
Umumiy ballar jamlanib, bolaning yutuqqa erishish motivi, taraqqiyot ko‗rsatkichi va 
muvaffaqiyatsizlikdan qochish motivi ko‗rsatkichi aniqlanadi.