O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi z. Nishanova, D. Qarshieva

 Bolaning maktab ta'limiga tayyorgarligi va bilish jarayonlari rivojlanish darajasini 
aniqlash metodlari 
Bolalarning maishiy turmush haqidagi tushunchalarini aniqlash, atrof-muhitda mo‗ljal ola 
bilishini o‗rganish. Bolaning turmush haqidagi tushunchalar boyligiga: o‗zi, yaqinlari, 
qarindoshlari, atrofdagilari, u yashayotgan hududdagi kishilar, buYumlar haqidagi tushuncha va 
bilimlari kiradi. Bunday bilimlar bola ulg‗aygan sari ortib boradi. 
Turmush haqidagi tushunchalar boyligini tadqiq etish uchun 6–7 yoshdan 10–11 yoshgacha 
bolalarga beriladigan savollar 10 tadan oshmasligi kerak. Har bir yosh uchun savollar ma'no 
jihatidan bir xil bo‗lsa ham, lekin asta-sekin murakkablashib boradi. Masalan: maktabgacha 
tarbiya yoshidagi bolaga «Isming nima?» deb savol bersak, 1-sinf o‗quvchisiga bu savol biroz 
boshqacha beriladi: «Isming va familiyang kim?», 2-sinf: «Ota-onangning ismi va familiyasi 
qanday?», 3-sinf: «Buving va buvangning familiyasi va ismi qanday?» tarzida o‗zgarib boradi. 
Savollarning har bir yosh xususiyatlarini, shu yoshdagi turmush haqidagi tushunchalar boyligini, 
shu savollarga javob bera olish qobiliyatini hisobga olib tuzilganligi Yuqoridagi misoldan ham 
ko‗rinib turibdi. Har bir yoshdagi bola shu savollarga javob bera olishiga qarab ball bilan 
baholanadi. 
Quyidagi metodikada javoblar 0-1 ball bilan baholanadi. Lekin ba'zan shunday holatlar xam 
bo‗ladiki, bolaning javobini 0 - 1 ball bilan baholab bo‗lmaydi, shuning uchun mezonga 0,5 ballni 
kiritishga to‗g‗ri keladi. Ba'zan savollarga javob berish jarayonida bola savolga bilmagani uchun 
emas, bu savolga javob berish imkoniyati yo‗qligi yoki xohlamagani uchun javob bermasligi ham 
mumkin va tadqiqotchi bunday holatni e'tiborga olishi kerak. 
TAFAKKURNI DIAGNOSTIKA QILISH METODLARI 
«Ob'ektlarning o„xshashligi va farqini aniqlash, sababini tushuntirish, tushunchalarni