O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Z. M. Bobur nomidagi Andijon Davlat universiteti z z o

 
27 
Ekskretlar- almashinuv mahsulotlari bo’lib, hayotiy protsesslarda ishtirok etmaydi 
va zararli moddalar sifatida organizmdan chiqarib yuboriladi. 
Sekretlar – bezli hujayralar faoliyatining mahsulotlaridir. Ekskretlarga karama-
qarshi ularoq bular orgagnizm uchun zarur bo’lgan moddalardir. Ular hujayrada tuplanib 
keyinchalik esa undan chiqarilib yuboriladi. Hujayra mahsulotlarining bu kategoriyasiga 
fermentlar ham kiritiladi. 
Pigmentli kiritmalar deb hujayrada tuplanib unga rang beruvchi bo’yalgan 
moddalarga aytiladi. Pigmentlarning ko’p xili bor. Melanin deb ataluvchi koramtir-
jigarrang yoki kora pigmentlar juda katta ahamiyatga ega. Ular, asosan, epitelial va ba’zi 
bir biriktiruvchi to’kima hujayralarida bo’ladi. Melaninlar ximiyaviy jihatdan goyat 
chidamli granulalar shaklida bo’ladi, ular epiteliyda tuplanib, teri va sochlarga koramtir 
rang beradi. 
Pigmentlarga oqsil- globindan va bo’yalgan modda gemdan tashkil topgan 
konning bo’yaluvchi moddasi- gemoglobin ham kiradi. Gemoglobin temir saqlaganligi 
tufayli kislorod bilan osongina mustaxkam bo’lmagan birikma hosil qiladi va 
organizmda kislorodni tashib yuruvchi modda hisoblanadi. 
Shunday qilib, kiritmalar garchi sitoplazmadagi bekaror tuzilmalar bo’lsada,
hujayralarning hayot faoliyatida katta ahamiyatga ega bo’ladi.