|
Yormalarning kimyoviy tarkibi va ozuqaviy qimmati
Yormalarining
nomi
Eyishli qismining 100 g iga to‘tri keladigan asosiy moddalar
miqdori, % hisobida
Ozuqaviy
qiymati
kkal/kj
suv
oqsil
yog‘ kraxmal
qand
boshqa
uglevodlar
kuldorligi
Grechixa
14.0
12,6
2,6
63,7
2,0
2,3
1,6
329/1377
Guruch
14,0
9,5
1,9
64,8
2,1
5,3
1,3
329/1364
Suk
14.0
7,0
0,6
73,7
1,1
2,4
0,7
323/1351
Suli
12,0
12,0
2,9
64,8
1,7
3,8
1,1
334/3327
Gerkules
12,0
11,9
5,8
54,7
2,9
9,6
2,1
345/1444
245
Arpa
14,0
13,1
6,2
59,2
3,3
3,2
1,7
354/1485
Bug‘doy
14,0
9,3
1,1
65,7
1,6
6,4
0,9
324/1356
Manniy
14,0
11.3
0,7
70,3
1,3
1,7
0,5
326/1354
Poltava
14,0
12,7
1,1
68.1
2,5
-
0,9
325/1360
Artek
14,0
12,5
0,7
67,9
1,7
2,2
0,7
326/1364
Makkajo‘-xori 14,0
8,3
1,2
70,4
2,0
2,0
0,7
325/1360
Oqlangan
no‘xat
14,0
23,0
1,6
47,4
3,4
6,9
2,6
323/1351
Don massasidan turli chiqindilar yoki yovvoyi o‘simlik urug‘larini
ajratib olish, ularning tarkibiga bog‘liq.
Don va chiqindilarning tarkibi aniqlangandan so‘ng ularni toza-
lash usullari va texnologik jarayonlarda foydalaniladigan uskunalar
aniqlanadi.
37-jadval
Don massasining don tozalash uskunalaridan ketma-ket o‘tish soni
Tozalanayotgan
donlarning nomi
Donlarni uskunalardan ketma-ket o‘tish soni
sep
ara
to
rl
ar
sara
lo
v
ch
i
ras
sev
lar
d
o
n
n
i
ik
k
i mar
ta ha
v
o
b
il
an
t
o
za
la
sh
d
u
o
as
p
ira
to
ri
trierlar
ab
raz
iv
s
il
in
d
rl
i
o
q
la
sh
u
sk
u
n
as
i
to
sh
ajra
tu
v
ch
i
u
sk
u
n
a
b
u
rat
s
en
tr
if
u
g
al
ar
q
il
tan
o
q
n
i t
o
za
lo
v
ch
i
u
sk
u
n
a
k
u
k
o
l a
jra
tg
ic
h
o
v
sy
u
g
a
jrat
g
ic
h
Tariq
3
2
-
1
-
-
-
1
2
-
Grechixa
2
3
1
1
-
-
-
1
-
-
Suli
3
1
-
1
1
-
1
-
1
-
No‘xot
2
-
1
-
-
-
-
-
1
-
Bug‘doy
3
-
-
4
1
1
2
1
2
-
Arpa
3
-
-
7
1
-
4
1
1
-
Makkajo‘xori
2
1
1
-
-
-
-
1
-
-
Sholi
3
1
1
1
-
-
-
1
1
1
246
Don massasidagi chiqindilarning o‘lchami (uzunligi, eni va
qalinligi), og‘irligi (solishtirma og‘irligi, hajmi), aerodinamik xusu-
siyatlari, shakli, yuzasining holati va uning tavsifi, ishqalanish koef-
fitsiyenti, mustahkamligi, qayishqoqligi, rangi va boshqalar asosida
dondan farq qilishi turli usullar yordamida amalga oshiriladi.
Don massasini ko‘rsatilgan fizik xususiyatlarini hisobga olgan
holda tozalash qo‘llanmaning so‘nggi boblarida to‘liq bayon etilgan.
Yorma zavodining don tozalash bo‘limida don turiga ko‘ra
uskunalarning texnologik jarayonlarda ketma-ket o‘rnatilgan.
Jadvalda ko‘rsatilgan don tozalash uskunalarining ketma-ketligi
va ular sonini o‘zgartirishda yangi texnika va texnologiyalarni qo‘llab,
eskirgan uskunalarni yuqori unumli uskunalar bilan almashtirish tavsiya
etiladi.
Har xil turdagi donlardan keng assortimentda yorma ishlab
chiqarishda ularni hajmi va GTIB bo‘limidagi texnologik jarayonlarning
murakkabligiga asoslanib, uskunalar tanlash tavsiya etiladi.
GTIB bo‘limida quyidagi jarayonlar amalga oshiriladi:
1) yormabop donlarning yirikligi bo‘yicha saralash; 2) oqlangan
aralashmani saralash; 3) mag‘izni maydalash yoki qirqish; 4) mag‘izni
sayqallash; 5) oqlangan mag‘iz yuzasiga jilo berish; 6) yirikligi bo‘yicha
saralash; 7) yormani nazorat qilish bo‘limida amalga oshiriladigan
texnologik jarayonlarning ketma-ketligi ko‘rsatilgan.
8.5. Yormabop donlarni tozalash va oqlashga tayyorlash.
Gidrotermik ishlov berish usullari
Yuqori sifatli yorma olishda qayta ishlov beriladigan yormabop
don partiyasini shakllantirish bilan chambarchas bog‘liq. Yormabop
don partiyalari donni saqlash paytida shakllantiriladi. Bunda sezilarli
natijalar beradigan qator qoidalarga amal qilish zarur, ana shunda yuqori
«chiqishga» ega bo‘lgan mahsulotlar, barqaror tayyorlov va qayta ishlov
berish rejimlari, elektr energiya resurslarini tejash kabi natijalarga
erishiladi.
Yorma zavodlarida qayta ishlov beriladigan don partiyalarini
shakllantirishda ishlab chiqilgan ayrim qoidalar quyidagilardan iborat
(har xil navli va turdagi donlarni aralashtirish qat’iyan man etiladi):
247
– standartga mos don turi va naviga ko‘ra bir xil bo‘lsa-da, lekin
tarkibida ajratish qiyin bo‘lgan yoki zararli aralashmasi bo‘lgan donni
aralashtirish man etiladi;
– bunday don alohida saqlanadi, ishlov beriladi, shundan so‘ng
ulardan don partiyalari tuziladi;
– qayta ishlov beriladigan va namligida sezilarli farq 1%dan
ko‘proq bo‘lgan don yormasini shakllantirishga yo‘l qo‘yilmaydi. Bu
ayniqsa texnologiyada gidrotermik ishlov berish mavjud bo‘lmaganda
juda muhim;
– namligida sezilarli farq bo‘lgan (1%dan ko‘p) qayta ishlov beri-
ladigan yormabop don partiyalarini shakllantirishga yo‘l qo‘yilmaydi;
– yormabop don bir xil namlikka ega bo‘lsa-da, issiqlik bilan
quritishdan o‘tgan yoki o‘tmagan yormabop donga alohida qayta ishlov
beriladi.
O‘z mohiyatiga ko‘ra yormabop don partiyani shakllantirishda
qayta ishlov beriladigan donni oldindan tayyorlash texnologiyaning
boshlang‘ich bosqichi hisoblanadi. Yormabop don tayyorlash jarayoni
yorma zavodining don tozalash bo‘limida davom ettiriladi.
Bu yerda don eng qulay texnologik xususiyatlarga ega bo‘ladi.
Bunda un tortish zavodining don tozalash bo‘limidagi kabi quyidagi
vazifalar hal qilinadi:
– separatsiyalash jarayonida don massasidagi xas-cho‘plarni
aralashmalardan ajratish;
– don yuzasiga mustahkam yopishgan aralashmalarni ajratish
uchun donning ustki qismiga yoki periferiy qatlamlarning qobig‘i
chuqur tozalanmagan qismiga ishlov berish. GTIB jarayoni donning
tashqi yuzasiga ta’sir etib yoki donning ustki qobig‘ini to‘liq ajratib
olingandan so‘ng amalga oshiriladi. Shuning uchun ham u yorma
zavodining don tozalash yoki donni GTIB bo‘limlarida ham amalga
oshirilishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
