O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Mukimov

 
8.3. Yorma olish sifatida ishlatiladigan donlarning texnologik 
xususiyatlari  
 
Yormabop donlarning texnologik xususiyatlari qabul qilinayotgan 
donning sifat ko‘rsatkichlari yuqori sifatli yorma olish imkonini beradi. 
Yorma  korxonalari  laboratoriyalarida  qabul  qilinayotgan  donning 
namligi,  xas-cho‘plar  bilan  ifloslanganligi,  zararkunandalar  bilan 
zararlanganligi,  gul  qobiqlari,  hidi,  mazasi  va  rang  ko‘rsatkichlari 
aniqlanadi.  Yormaning  «chiqishi»ga  uning  sifat  ko‘rsatkichlari,  qayta 
ishlov  berishda  yirik,  bir  xil  tarkibda  bo‘lishi,  mag‘zining  konsisten-
siyasi va boshqalar ta’sir etadi.  
Donning yangiligi. Yorma olish uchun yuborilayotgan don yangi, 
turli yoqimsiz hidlar (mog‘or, bo‘rsigan, solod va boshqa yangi donga 

---

241 
oid bo‘lmagan), achigan va achimsiq mazaga ega bo‘lmasligi, qobiq va 
mag‘izlari qorayib ketmagan bo‘lishi kerak. 
Donning  xas-cho‘plar  bilan  ifloslanganligi  –  yormabop  don 
massasi tarkibida turli sifatsiz donlar bo‘lgan (nimjon, o‘sib yetilmagan 
buzilgan,  zararkunandalar  bilan  zararlangan)  asosiy  dondan  iborat 
bo‘ladi. 
Don  chiqindilari  esa  organik,  mineral  va  boshqa  chiqindilardan 
tashkil topadi. Standart dondagi xas-cho‘p va chiqindilarning tarkibi va 
miqdori ko‘rsatilgan. 
Yormabop donlardagi gul qobiqlari miqdori yormabop donlarning 
sifati qancha yuqori bo‘lsa, ular tarkibidagi gul qobig‘i miqdori shuncha 
past  bo‘ladi.  Gul  qobig‘i  miqdorining  donlar  bo‘yicha  o‘zgarishi 
turlicha bo‘lib, u donining navi, yetishtirilgan mintaqaga va ob-havoga 
bog‘liq. 
 
34-jadval