O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Mukimov

 
3.3. Don mikroflorasining tavsifi va klassifikatsiyasi
 
 
Don  uyumi  mikroflorasi  tarkibini  turli  bakteriyalar  va  mog‘or 
zamburug‘lari  kabi  qator  mikroorganizmlar  guruhi  tashkil  etadi. 
Asosan,  ko‘pchilik  namunalarda    aktinomitsetlar  va  unga  yaqin 
organizmlar, shuningdek achitqilar uchraydi.   
Don massasi tarkibida uchraydigan turli-tuman  mikroorganizim-
larni    yashashi  va  rivojlanish  faoliyatiga  ko‘ra  uch  guruhga  bo‘lishi 
mumkin: saprofitlar, fitopatogenlar, patogenlarga. Patogen mikroorga-
nizmlari hayvonlar va insonlarga zarar keltiradigan mikroorganizimlar 
hisoblanadi. Don  partiyasida mikrorganizimlarni eng ko‘p qismini sap-
rofitlar tashkil etadi. Saprofitlarga turli bakteriyalar, achitqilar, mog‘or 
zamburug‘lari  va  aktinomitsetlar  kiradi.  Saprofitlarni  ba’zi  guruhlari 
qulay  sharoitda  oziqlanish orqali donning organik moddalarini qisman 
yoki butunlay yaroqsizlantiradi. Bundan tashqari fizik  xususiyatlari va 
kimyoviy  tarkibini  o‘zgarishiga  olib  keladi.  Hayvonlar  va  insonlar 
uchun patogen mikroorganizmlar  ba’zi  hollarda  don uyumiga arala-
shib  qoladi. Amaliyotda bunday holatlar uchrashini inobatga olib turili-
shi kerak  bo‘ladi. 
Bakteriyalar.
 Deyarli barcha don massasida, ayniqsa yangi o‘rib 
olingan  donda  uchraydi.  Asosiy  bakteriyalardan  biri  Psedomonas 
turkumidir. 
Vast herbicola auzeum – bu turning  asosini mayda harakatchan, 
spora  hosil  qilmaydigan  1-3  mkm  kattalikdagi  tayoqchasimon 
mikroorganizm  vakillaridan    biridir.  Ba’zan  donda  ushbu  turkumning 
yana bir vakili Vast hericola zubzumni ham uchratamiz Vast herbicola 
mikroorganizmlari  donda  uchraydigan  bakteriyalarning  92–95%ni 
tashkil etadi. 
Don  tarkibida  bakteriyalardan  yana  bir  turkumi  Vast  fluozsens 
uchrab  turadi.  Bu  turkumga  mansub  bakteriyalar  ham  yuqoridagilar 
singari  spora  hosil  qilmaydi.  Yuqorida  sanab  o‘tilgan  barcha 
bakteriyalar  donni  buzilishiga  olib  kelmaydi, lekin  ko‘p  miqdordagi 
faol bakteriyalarning nafas olishi issiqlik chiqaradi va donni o‘z-o‘zidan 
qizib ketishini boshlab berishi mumkin.  

---

84 
21-jadval