O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Mukimov

Donni 0

 cdan  past  xarorata  
saqlash
 

---

42 
ochilib-yopilishi    va  shamollatish  moslamalarni    shay    holatga  kelti-
riladi,  aks  holda      yuqori  harorat  boshoqli  don,  un  va yormada  salbiy 
holatlarni  yuzaga  keltirishi  mumkin.  Jumladan  yuqori  haroratda  
mikroorganizmlar  tez  rivojlanadi.    Unda  achchiqlanish,  nordonlanish, 
o‘z-o‘zidan qizish  holatlari kuzatiladi. 
Don massasini germetik saqlash holatlari
. 
Don  massasini  yuqori  namlikda  uzoq  muddatda  saqlash  uchun 
havo  ta’sirini  yo‘qotish  kerak  bo‘ladi.  Buning  uchun  donni  germetik  
sharoitda  saqlashdan  foydalaniladi.  Mahsulotlarni  havosiz  muhitda  
saqlash,  ko‘proq  don  uyumida  qo‘llaniladi.  Bunday  saqlash  turida 
karbonat  angidrid  gazi  miqdori  oshib  boradi,  kislorod  miqdori  esa 
hasharot  va  mikroorganizmlarning  faolligi  tufayli  to  ularning  nafas 
olishi  butunlay  to‘xtashiga  qadar  tushib  ketadi.  Anaerob  nafas  olish 
faolligi faqatgina yuqori namlikda saqlashdagina o‘rin tutishi mumkin. 
Don anaerob sharoitlarda hasharotlarsiz va zamburug‘larsiz saqlanadi, 
urug‘lik  materialning  sifati  saqlanib  qoladi  hamda  transport  bilan 
bog‘liq  xarajatlar  qisqaradi.  Bu  usulda  saqlanganda  don  oraliqlarida  
kislorodning  yo‘qligi sababli, nafas olish susayadi, mikroorganizmlar 
faoliyati  to‘xtaydi.  Kislorodga  muhtojlik  sezgan  kana  va    hasharot-
larning  ham  rivojlanishi  uchun  sharoit  yo‘qoladi.  Natijada  don 
uyumining zararlanishi keskin qisqaradi.  
Kislorodsiz  muhitda  namlik  tang  (kritik)  darajaga  yetmasa  don 
uyumining yem-xashak (furaj) va texnologik  sifatlari yaxshi saqlanib 
qoladi. Don uyumlarini saqlashda  kislorodsiz muhitni hosil qilishning 
quyidagi usullari mavjud: 
–  mahsulot  uyumidagi    turli  tirik  organizmlarning  nafas  olishi 
oqibatida  kislorodning  sarflanishi  va  o‘z-o‘zidan  karbonat  angidrid 
gazini tabiiy to‘planishiga olib kelish  avtokonservatsiyalashuviga olib 
keladi; 
– don uyumiga  azot, karbonat angidrid va boshqa maxsus gazlarni 
kiritish orqali (karbonat angidirid og‘ir gaz hisoblanib don oraliqlaridagi 
bo‘shliqdan havoni majburiy siqib chiqarish orqali). 
Kislorodsiz  muhitni  hosil  qilishda  ko‘pincha  ikkala  usuldan 
foydalaniladi.