O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Mukimov

 
 
79-rasm.  Radial tarar donni ustki qismiga ishlov berish uskunasi. 
 
 

---

167 
 
 
80-rasm. Radial tarar uskunasini texnologik sxemasi. 
 
Gorizontal  qobiq  tozalash  mashinalarida  ajralgan  don  qobiqlari  
aspiratsiya kanallari yordamida uskunadan chiqarib tashlanadi. Texnik 
va  yong‘in  xavfsizligini  ta’minlash  uchun  uskuna  oldidan  magnit 
uskunalari o‘rnatiladi. 
Gorizontal  mashinalarda  donni  sirtqi  qismiga  ishlov  berishdan 
asosiy maqsad undagi kul moddasini kamaytirish (0,04–0,0 %) turli xil 
mog‘orlardan tozalanadi,  donning 2–3% meva qobig‘i shilib olinadi, 
bunda  kletchatka  miqdori  0,9–1%  kamayib,  uning  rangi  yaxshilanib, 
unning sifati oshadi. Un mahsulotlarini uzoq  muddat  saqlash  uchun 
donning  murtak  va  aleyron  qatlamidagi  lipidlarni  tozalash  saqlanuv-
chanlikni  oshiradi. Shuning uchun amaliyotda donni  gorizontal uskuna 
yordamida tozalash yaxshi natija bera boshladi. Yuqori navli un ishlab 
chiqarishda  donlarni  oqlash  bilan  birga,  ularning  maydalanmasligiga 
ham  e’tibor  berish  kerak  (maydalangan  donlar  2%dan  oshmasligi 
kerak). 
Donlarning  ustki  qatlamlariga  ishlov  berish  texnologinasining 
samaradorligi. 
Donlarni  oqlash  natijasida  ularning  tuzilishi,  mexanik,  fizik-
kimyoviy va texnologik xususiyatlari keskin o‘zgaradi. Donning ustki 
qatlamlarini  tozalash  natijasida  uning  mustahkamligi  pasayib, 
texnologik jarayonlarda elektr quvvati kam sarf bo‘lishiga olib keladi. 

---

168 
Oqlangan  don  o‘ziga  namni  tez  singdirib  oladi,  endospermasida 
biokimyoviy jarayonlar tezlashadi. Bu jarayonda donning kul moddasi 
kamayishi  bilan  birga,  undagi  mikrobiologik    urug‘lanish  4–5  marta 
kamayadi.