O’zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

 c) Boshqa yorug’lik manbailarining spektral chiziqlarini, masalan Cd 
spektral lampaning o’lchash:
– He- lampa va korpusning sovushini kuting, keyin lampani almashtirib tirqishni 
yoriting.
– Teleskopning to’r chizig’ini, yuqorida bayon qilinganidek, nozik sozlash (f3) 
dastasi yordamida, ketma-ket har bir spektral chiziq bilan to’g’rilang va qayd 
qiling va bu qiymatlarni tajriba jurnaliga yozib oling.
8-rasm. Yustirovka qilingan tajriba qurilmasi. 

---

53 
O’lchash namunasi va hisoblashlar 
Izoh : spektrometr prizmasi yordamida metall bug’lari yoki inert gaz spektriga
tegishli bo’lmagan past intensivlikli chiziqlarni ham ko’rish mumkin. Ishlab 
chiqarish jarayoni sababli boshqa gazlar ham lampaga kiritilishi mumkin.
Metall bug’larili lampalarda argon (Ar) qo’shimcha asosiy gaz sifatida 
qo’llaniladi.
Jadval 1 : He- spektral lampadan foydalanib, spektrometrni kalibrlash uchun
o’lchangan qiymatlar; α ni aniqlash uchun Rasm. 9 ga qarang.
λ adabiyot
nm 
α. 
706.5
667.8
587.6
501.6
492.2
471.3
447.1 
0.00 °
0.20 °
0.76 °
1.73 °
1.88 °
2.23 °
2.73 ° 
No’malum yorug’lik manbailarini identifikasiyalash uchun spektral
chiziqlarning to’lqin uzunligi qayd qilinadi va kalibrovka egriligidagi 
o’lchangan burchaklar bilan qiyoslanadi (Rasm.10 ga qarang).
Adabiyotlarda keltirilgan qiymatlar vakuumdagi to’lqin uzunliklariga tegishli.
Havodagi to’lqin uzunligiga o’tish zaruriyati yo’q. Jadval 2 : Cd lampa 
namunasida o’lchangan qiymatlar; α ni aniqlash uchun Rasm.9 ga qarang. 
α. 
λ hisoblangan
nm 
λ adabiyot
nm 
2.30 °
2.08 °
1.63 °
0.43 °
0.35 ° 
468.7
480.4
507.7
631.8
644.1 
467.8
480.0
508.6
632.5
643.8