O’zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

Tajriba qurilmasi
: 
– Spektral lampani korpusga mahkamlang, uni Rasm.8 da keltirilganidek taglikka 
o’rnating, uni universal drosselga ulab yoqing.
– He-spektral lampa bilan tirqishni yoriting. Lampa kollimatorning ko’rish o’qida 
joylashganiga ishonch hosil qiling.
– Prizmani prizma stoliga joylashtiring va teleskopni shunday to’g’rilangki, 
tirqishdan o’tgan yorug’lik prizmaga tushsin(agar yuqoridan qaralsa, Rasm.1 ga
qarang) va spektrni teleskopda kuzatish mumkin bo’lsin.
Tajribani o’tkazish
a) Minimal og’ish burchagini o’rnatish:
Tirqish kengligi toraytirilsa, ajrata olish qobiliyati ortadi; Shu bilan birga spektr 
yorug’lik intensivligi esa mos ravishda pasayadi:
– Tirqish (e1) kengligini o’zgartiruvchi mikrometrik vint yordamida, munosib 
tirqish kengligini o’rnating.
– Sekinlik bilan prizma stolini buring va teleskopda spektral chiziqlarning 
o’zgarishini spektr «markaz» chizig’i (masalan, sariq λ= 587,6 nm) reversiv 
nuqtadan ( minimal qiymat) o’tguncha kuzating.
– Prizma stolini minimal holatda, mos vintlarni (f1) va (f4) mahkamlashdan 
foydalanib qotiring. –
b) Spektrometrni He - spektral lampa bilan kalibrlash:
Izoh: spektrometr ikkita qarama-qarshi turgan nonius bilan jihozlangan. Qayd
qilish xatoligini minimallashtirish va aylanish o’qiga nisbatan har qanday
ekssentrisitetni kompesasiyalash uchun ikkita ko’rsatishning o’rtacha qiymatini 
oling.
– Teleskopni shunday yustirovka qilingki, vertikal chiziq biron-bir tashqi spektral 
chiziq bilan mos kelsin (mazkur o’lchash namunasida qizil chiziq).

---

52 
– Graduirovka qilingan aylanani (f7) 0° va 180° nonius chizig’iga
keltiring(f5) va uni qotirish vintidan (f2) foydalanib mahkamlang.
– Teleskopning to’r chizig’ini vertikal bo’yicha, nozik sozlash (f3) dastasi
yordamida, ketma-ket har bir spektral chiziq bilan to’g’rilang. Teleskopning
mos holatini graduirovka qilingan aylanada (f6) lupadan foydalanib qayd
qiling va bu qiymatlarni tajriba jurnaliga yozib oling.