O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi

Uchinchi iarayon-izotermik-siqilish
Porshen dastlabki holatiga sekin qaytadiki, gaz sovutgich temperaturasida issiqlikni uzatadi. Bunda tashqi kuchlar ustidan ish bajaradi. Uning hajmi kamayadi, temperaturasi o’zgarmay, jarayon esa ortadi. 4-nuqtada sistema termik izolyasiya qilinadi.
To’rtinchi jarayon- adiabatik siqilish
Tashqi kuchlar tomonidan gazning siqilishi davom etadi, lekin bunda issiqlik almashinuvi bulmaydi. Gazning hajmi kamayadi, temperaturasi va bosimi ortadi. Temperatura issiqlik manbaining T temperaturasi T_t ga yetgach, siqilish jarayoni tuxtaydi va Kamo sikli yopiladi.
Shunday qilib diagrammada karno sikli yopiq egri chiziq 1, 2, 3, 4, 1 bilan tasvirlanadi. Bunda shu egri chiziq bilan chegaralangan yuzaga son jihatdan teng ish L bajariladi. (1-rasm, a)
1-rasm, b da Karno siklining T-S diagrammada 1,2,3,4,1 yuza son jihatdan Karno siklining foydali ishiga aylantirilgan issiqlik miqdoriga teng. Ikkala diagrammada yuzalar o’zaro teng.
Karno siklining termik foydali ish koeffisenti ushbu formuladan topiladi.
Xulosa
1) Karno sikling termik f.i.k. shu jismning xossalariga bogiiq emas, balki, fakat absalyut T₁ va T₂ ning qiymati bilan aniqlanadi (Karno teoremasi);
2) Karno siklining termik f.i.k. qiymati T_t ortish T₂ ga kamayishi bilan kattalashadi;
3) Karno siklining termik f.i.k. doimo birdan kichik bo’ladi, chunki u T₅=0 yoki bo’lgandagina birga teng bo’lishi mumkin edi, ideal siklda ham bunday temperatura hosil qilib bo’lmaydi.


1-masala.Agar sovutgichning temperaturasi t₂, issiqlik manbaining temperaturasi t. berilgan bo’lsa Karno siklining termik f.i.k. aniqlansin. Sovutgichning harorati t₂=23^οS, issiqlik manbai temperaturasi t₁=367^οS
Yechish:
Karno siklining termik (issiqlik) foydali ish koeffisienti quyidagi formuladan aniqlanadr.

bu yerda-T₂ - sovutgichning harorati; T₁ - Issiqlik manbaining harorati.
Absolyut temperaturalarni aniqlaymiz:
T₂= 273 +t₂=273+23 = 296
T₁= 273 +t₂=273+367 = 640



2-masala. Agar sovutgichning temperaturasi t₂=27°S, Issiqlik manbaining temperaturasi
T₁ =327°S bo’lsa, Karno siklining termik F.I.K. aniqlansin.
Yechish:
Karno siklining termik foydali ish kaeffitsienti ma’lumki, quyidagi formuladan topiladi:

bu yerda: T₂-sovutgichning harorati; T₁-Issiqlik manbaining harorati
T₂= 273 +t₂= 273 + 27 = 300
T₁= 273 +t₁= 273 +327 = 600