O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi

Karno sikli-qaytar sikldir. U asosan 4 ta jarayondan, ya’ni 2 ta izotermik va 2 ta adiabatik jarayondan iborat.
Sistema (ideal eaz) devorlari va porshenli mutlaqo issiqlik o’tkazmaydigan silindrga joyittsirJalgan deb lans qiiayiik. Silindr tubs qajuiay jatvtyoji borishiga qarab, tashqi isitgich (issiqlik manbai) dan qi issiqlik miqdori uzluksiz keltirilib turish hisobiga o’zgarmas saqlanadi- Sistemada kechadigan jarayon o’zgarmas (T=const) temperaturada sodir bo’ladi. Qoldiq (ish bajarmagan) issiqlik miqdori q₂ sistemadan uzluksiz ravishda tashqi muhit-sovutgichga chiqariladi. q₁ issiqlik miqdori ham V = const uzatiladi. Shuning uchun uning ishorasi musbat, q₂ ning ishorasi manfiy qabul qilinadi.
Sistema holati sekin o’zgarganda (gaz kengayganida yoki siqilganida) tashqi muhitdan mutlaqo izolyasiyalangan, ya’ni dq=0 bo’lishi shart. Shu shart bajarilsa sistemada kechadigan jarayon bizga ma’lumki adiabatik bo’ladi. (1-rasni, a) RV-diagramma, b) T-S diagramma)
Karno sikliningjarayonlari bilan tanishib chiqamiz.
Ma’Iumki, sistemaning boshlang’ich holati parametrlari P₁,V_1,T_1, bo’lgan 1-nuqta bilan aniqlanadi.
Birinchi jarayon - izotermik kengayish
Silindrning tubi issiqlik manbai bilan termik kontaktda bo’ladi. Sistema q₁ issiqlik oladi va 1,2 chiziq bo’yicha izotermik hisobiga ish bajaradi. 2-nuqtada issiqlik manbai silindrdan ajratib kuyiladi va sistema termik izolyasiyalanadi. (Silindrning tubi ideal issiqlik izolyasiya materiali bilan qoplanadi).



1-rasm
Ikkinchi jarayon-adiabatik kengayish
Gaz tashqi muhit bilan issiqlik almashmay 2,3 chiziq bo’yicha kengayadi porshen siljiydi va gaz o’zining ichki energiyasi hisobiga ish bajaradi. Bunda temperatura va bosim pasayadi. Sistemaning temperaturasi sovutgichning temperaturasi T₂ ga teng, porshenning harorati 3-nuqtada to’xtaydi. Shundan keyin silindr sovutgich bilan termik kontaktga keltiriladi va uchinchi jarayon boshlanadi.