Oʻzbеkiston rеspublikаsi oliy vа oʻrtа mаxsus tа’lim vаzirligi

12-rasm. Boshqaruv darajalari. 
[36-b-62].
 
Geografik informatsion tizimlar tasnifi xilma-xilligi uning inson faoliyatining 
turli sohalarida qo‘llanilishiga sabab: 
-
tematik va topografik xaritalar xilma-xil masalalarni yechishda zamon va 
makon o‘lchamidagi informatsiyalarning asosiy manbai xisoblanishi. 
-
geografik va to‘g‘ri burchakli kordinatalar tizimi informatsiya uchun 
tayantirilgan asos bo‘lganligi; 
-
kartografik tahlil – geografik qonuniyatlarni aniqlash va baholashning eng 
samarali usullaridan biri ekanligi; 
-
xarita, sxema (tarx), planlarni tezkor, avtomatlashtirilgan usulda tayyorlanishi 
GAT ning asosiy funksiyalaridan bo‘lganligidir. 
Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, geografik informatsion tizimlarini tasniflashning 
mohiyati shulardan iboratligi, ular avtomatlashtirilgan, fazoviy informatsion 
tizim bo‘lib, ma‘lumotlarning katta to‘plamini dinamik tashkil etib, EHM 
vositasida xilma-xil moddalarni birlashtirishini tartibga solidi va GATdan 
foydalanishni qulaylashtiradi. 
 
 

---

54 
3.4. GAT ning texnik vositalari 
GAT- dasturiy-hisoblash majmui bo‘lganligi sabab uning asosini shaxsiy 
kompyuterlar (SHK) yoki katta kompyuterlar o‘rnatilgan ish stansiyalar tashkil 
etadi. (SHK) ga asoslangan tizimlarda Core i5, i7 markali har xil modifikatsiyadagi 
mikroprosessorlar qo‘llaniladi. Tezkor xotira (RAM) hajmi 256MB dan 8,0 
gigobaytgacha (Gb), qattiq disk (Hard disk)ning hotirasi ham (1GB) dan ortiq 
bo‘lishi kerak [34,-b.17]. 
Ma‘lumotlarni saqlash uchun shuningdek qo‘shimcha informatsiya 
tashuvchi vositalar kompakt-disk (CD), flesh-disklari qo‘llaniladi (13-rasm). 
Xarita va suratlar bilan ishlash uchun monitor displeylarning ko‘rsatgichlari ham 
o‘ta muhim. Ekran o‘lchami 19 dyum va undan ortiq, operatsiyalarni yuqori 
tezlikda bajaradigan adapterli va videoxotirasi 500 Mb dan ortiq bo‘lgan displeylar 
maqsadga muvofiq bo‘ladi. 
Grafika bilan ishlaydigan tashqi qurilmalar grafikaviy informatsiyani tizimga 
kiritish (raqamlash) va undan xarita, diagramma va rasm sifatida chiqarishni 
ta‘minlaydi. 
Turli xil fazoviy ma‘lumotlarni raqamli formatga o‘tqazishni ta‘minlah uchun 
maxsus texnik vositalar zarur bo‘ladi [24,-b.104]. Ular raqamli ma‘lumotlarni
tizimga kiritishlari mumkin: 
-
klaviaturadan; 
-
grafikaviy ma‘lumotlarni raqamili formatga o‘tkazuvchi asboblar vositasida; 
-
xarita va fotosuratlardan fazoviy ma‘lumotlarni avtomatik tarzda solishtirib 
o‘qiydigan asboblar (qurilmalar) vositasida; 
-
raqamli manbalardan bevosita o‘tqazish yo‘li bilan. 

---

55