Oʻzbеkiston rеspublikаsi oliy vа oʻrtа mаxsus tа’lim vаzirligi

bo’yicha 
Maqsadi 
bo’yicha 
Tashkiliy 
jihati 
bo’yicha 
muxandislik 
prosessor 
modeli tavsifi; 
ijtimoiy-
iqtisodiy 
umummilliy 
ko‘pmaqsadli 
yopiq yoki 
sistemalarni 
o‘zgartirol-
maydigan 
mulkchilik 
ma‘lumotlar 
bazasi modeli 
tarkibi; 
kadastraviy 
global 
maxsus 
maxsus 
masalalarni 
yechish 
uchun 
tematik 
kartografiya 
interfeys 
modeli 
xususiyatlari 
tabiiy 
resurslar 
regional 
informatsion 
takliflarini 
amalga 
oshirish 
cheklangan 
tabiiy resurslarni 
boshqarish 
ma‘lumotnomali qo‘shimcha 
imkonni 
beradigan 
funksiyalar 
bibliografik 
rejalashtirilgan 
ma‘muriy 
kosmik tasvirlarni 
ishlab chiqish 
Lekin oxirgi yillarda chop etilgan adabiyotlarda boshqacha yondashuvlar 
ham mavjud. Jumladan xususiyatlar va ko‘rsatkichlar qamrovi kengaytirilgan 
bo‘lib, uning funksiyalari qayta tahlil qilingan. Shuning uchun ular saralanib 
quyidahi tartibda bayon qilinmoqda [1,10,24,32,33,35].
GAT ma‘lumotlari tarkibi va tuzilmasi(strukturasi) axborot modellashtirish 
ob‘yektlari orqali aniqlanadi. Ular qatoriga, mavjud xarbiy va xo‘jalik 
ob‘yektlari, jarayonlar hamda nomoddiy boylikar kiradi. 
Yo‘naltirilgan GATlar sirasiga tabiatni saqlash, yer to‘g‘risidagi axborot 
tizimlari, shahar yoki tuman GATlari, favqulotda holatlar shuningdek 

---

50 
telekommunikatsiya tizimlari, qishloq xo‘jaligi, injenerlik kommunikatsiyalari, 
geologiya va konchilik kiradi. 
M
uammoli yo’naltirilgan 
yaratiladigan 
GATlar
ko‘riladigan ilmiy va 
amaliy masalalar asosida tavsiflanadi. Bunday masalalar ularning murakkablik 
darajalari va modellashtiriladigan ob‘yektlar va jarayonlarni boshqarish nuqtai 
nazaridan tartiblanadi. [36,44,50-55]. Jumladan:

ob‘yektlarni 
va 
ularning 
resurslarini 
inventarizatsiya, 
pasportlashtirish, kadastr qilish; 

tahlil, baholash,monitoring, boshqaruv va rejalashtirish; 

qarorlar qabul qilish. 
GATlar umumlashgan funksiyalarining klassik sxemasi Kanadalik olim R.Tomlinson 
tomonidan keltirilgan va funksional tasnif sifatida tan olingan. (10-rasm)