О`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Bolohovuz masjidi 
,(1712 yil). U Ark qarshisida qurilgan. Masjidning hujralari va 20 ta 
baland yog`och ustunli ayvoni bor. U bir vaqtlar shaharning juma namozi o`qiladigan masjidi 
bo`lgan va amir Buxoroga kelgan paytlarida shu masjidda namoz o`qigan. Amir kelganda 
Arkdan masjidgacha gilamlar to`shalgan. Bolohovuz masjidiga Registon maydoni tomonidan 
qaralsa, uning peshayvoni, maydon yon boshidagi minorasi va o`rtasidagi chuqur hovuz kishida 
ajoyib taassurot qoldiradi.
CHor Minor. 
Uni xalifa Niyozqul madrasasi deb ham atashadi. Bu yodgorlik so`nggi 
vaqtlarda qurilgan obidalar qatoriga kiradi. U XIX asr boshlari (1807) da qurilgan va shaxarning 
shimoli-g`arbiy qismida joylashgan. YOdgorlik murakkab me`morchilik namunasi bo`lib, 
peshayvon turidagi masjid, bir qavatli madrasa, hovuz va ajoyib peshtoqdan iborat. To`rtta 
baland mezanasi bor. Ular minoraga o`xshaydi, shuning uchun ham CHor Minor madrasasi deb 
ataladi. Aslida esa bular shunchaki mezanalar bo`lmay, faqat binoning badiiy bezagidir. Ular 
Hindiston masjidlari me`morchiligining ta`siri borligini ko`rsatib turibdi.
Labihovuz (XVII asr). Qadimgi Buxoroda savdo maydonlari ko`p bo`lgan.
Ulardan biri Labihovuz hozirgacha saqlanib qolgan. Bu maydon shu erdagi katta (uzunligi 42 
metr, eni 36 metr, chuqurligi 5 metr chamasi) hovuz tufayli Labihovuz deb atalgan. Bu hovuz 
katta maydonning o`rtasidadir. U 1620 yili qazilgan. Hozirgi vaqtda hovuz ta`mirlangan.
Maydonning to`rt tomoni hashamatli me`morchilik inshootlari bilan o`rab olingan, uni g`arbiy 
tomondan Devonbegi xonaqasi, Labihovuz masjidi, sharqiy tomondan Devonbegi
madrasasi o`rab turibdi. SHimoliy tomonda esa 1578 yilda qurilgan Ko`kaldosh madrasasi
bor. XVII asrning yigirmanchi yillarida qurilgan dastlabki ikki yodgorlik ayniqsa sernaqsh va 
serhashamdir. Bu erda shahardagi toqilarning hammasini bir-biri bilan bog`lovchi savdo ko`chasi 
boshlanadi.
Tim va toqlar
(XVI asr). Buxoroda eng yirik savdo inshootlaridan to`rttasi: Toqi zargaron, 
Toqi telpakfurushon, Toqi sarrofon va Abdullaxon timi saqlanib qolgan. Toqlar shahristonning 
Labihovuz maydonidan Registon maydonigacha boradigan asosiy savdo ko`chasidagi 

---

79 
chorrahalarda qurilgan. Muntazam sakkiz burchakli ichki xonaga mahobatli gumbaz yopilgan. 
16 darchali bu gumbazning meridianal qovurg`alari bor. Toqi zargaronda o`ttizdan ortiq 
zargarlik do`koni va ustaxonalar bo`lgan. Bu erda har xil zeb-ziynat buyumlari yasab sotilgan. 
Toqi telpakfurushon ko`chalar chorrahasiga qurilgan. U oltiburchak shaklida bo`lib, markaziy 
gumbazda darchalari bor. Toqi telpakfurushon ilgari Toqi kitobfurushon deb atalgan, chunki bu 
erda kitoblar sotilgan. Toqi sarrofon ikki ko`cha chorrahasida bo`lib, ulardan biri Registon 
tomonga qarab ketgan. U shuning uchun Toqi sarrofon deb atalganki, unda ko`pincha sarroflar 
o`tirib, chet el pullarini almashtirganlar va pul maydalaganlar. Buxoronning Abdullaxon timi va 
toqlari qadimiy shaxar qurilishining obod, yirik ko`chalarida saqlanib qolgan elementlarigina, 
xolos. O`rta Osiyo va SHarq mamlakatlaridagi birorta shaharda bunchalik mahobatli (ulug`vor) 
me`morchilik inshootlari yo`q, desa bo`ladi.
Devonbegi xonaqosining old tomoni Labihoiul suvida oynadek aks etib turadi. SHuning 
uchui