О`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

arxeologiya 
havaskorlari 
to`garagi a`zolari tomonidan 
Farg`ona 
tog` tizmalaridagi Soymaylitosh degan joyda toshga 
o`yib solingan juda ko`p suratlarning togshlishi, mashhur Biyanayman ossuariylari va 
hokazolarning ochilishi fan solnomalariga juda ham muhim ilmiy kashfiyotlar bo`lib kirdi.
To`garak a`zolarining to`plagan haqiqiy ma`lumotlari, ilk marta topgan materyallari uidan 
keyingi tadqiqotchilar uchun yordamchi ma`lumot bo`ldi va o`tmish yodgorliklarining zamonlar 
o`tishi bilan yo`qolib ketgan ko`plab tafsilotlarini, shu yodgorliklar bilan bog`liq bo`lgan fol’klor 
va yozma manbalarni qayd qilishga imkon berdi.
To`garak a`zolarining o`rtaga qo`ygan masalalari va mulohazalari, garchi munozarali va 
zamon sinoviga bardosh bera olmagan bo`lsada, x.ar holda butun davr uchun shubhasiz, katta 
ahamiyatga ega edi. Ularning bu ishlari tadqiqotchilik fikrining rivojlanishiga turtki bo`ldi, unga 

---

12 
ilmiy jamoat diqqatini tortdi. Mashhur rus sharqshunosi V. V. Bartol’d to`garak ishlariga katta 
yordam ko`rsatdi.
Mahalliy ilmiy xodimlardan bir guruhi (V. F. Oshanin, S. I. Jilinskiy va boshqalar)ning 
tashabbusi bilan 1897 yil boshida rus geografiya jamiyatining Turkiston bo`limi tashkil qilingan 
edi. Bu jamiyat bo`limi orqdli Orol dengizi va Balxash ko`li, Turkiston muzliklari va hayvonot 
dunyosini o`rganish singari juda muhim ishlar olib borildi. Foydali qazilmalar qidirib topilib 
tekshirildi, O`rta Osiyoda zilzila sabablari va oqibatlarini aniqlash ishlari olib borildi va hokazo. 
Turkiston qishloq xo`jalik jamiyati mahalliy qishloq xo`jalik ishlab chiqarishini 
rivojlantirishga kattagina hissa qo`shdi. Jamiyat hozirgi zamon agrono miya bilimi va usullarini 
tashviqot qildi, paxtachilik, 
ipakchilik, 
asalarichilik va shunga.o`xshash sohalarga oid yangi 
adabiyotlar tarqatdi. Jamiyatning o`lkada yangi, yaxshilapgap g`o`za navlarini o`rganish, kashf 
qilish va yoyishda na umuman, paxtachilik xo`jaligini samarali usulda olib borish sohasida 
qilingan ishlarni qayd etib o`tmoq