O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

 
 
 
 
 
 
2.19-rasm
. Massiv rotorli 
asinxron dvigatel 
Bu xolat shu bilan tushintiriladiki, nominal rejimda 
s
=0,02’0,1 magnit 
maydon rotorning tanasiga kirib borish chuqurligi etarli darajada kam bo‗lganligi 
uchun elektr va magnit qarshiligi katta bo‗ladi, shuning uchun katta elekt isroflari 
va katta magnitlovchi tokka ega. 
Ish xarakteristikasini yaxshilash maqsadida, silindrsimon rotorning ikki yon 
tomoniga mis qisqa tutashgan halqa maxkamlanadi. Mis halqacha etarli darajada, 
po‗latga nisbatan kam solishtirma qarshikka ega bo‗lib, u xuddi olmaxon katakli 
rotorning qisqa tutashgan halqasi vazifasini bajaradi. Natijada rotorning yon 
tomonidagi elektr o‗tkazuvchanlik ortib, massiv rotorning aktiv qarshiligi 
kamayadi. Shu maqsatda rotorning yuza qismini 
0,1‚0,3
mm qalinlikdagi yupqa 
mis qatlam bilan qoplanadi. Bundan tashqari, ish xarkteristikasini yaxshilash 
maqsadida, massiv rotorning materialini elektr va magnit o‗tkazuvchanligi yaxshi 
bo‗lgan materialdan tayyorlash mumkin. Bu yo‗nalishda oxirgi vaqtlarda ma‘lum 
natijalarga erishilgan va dvigatelning energetik va texnik ko‗rsatkichlarini 

---

99 
yaxshilaydigan, yuqori elektr o‗tkazuvchanlik va magnit o‗tkazuvchanlikga ega 
bo‗lgan qorishmalar olingan. 
Massiv rotorli dvigatelllar bajaruvchi dvigatellar sirasiga kirib, avtomatik 
boshqarish tizimlarida ishlatiladi. Massiv rotor yuqori mexanik mustaxkamlikka 
ega bo‗lganligi uchun, undan yuqori tezlikli dvigatelllarni yaratish imkonini beradi 
(10000’100000 ayl/min va yuqori). Bunday dvigatellar yuqori chastotali tok 
manbayidan ta‘minot oladi (400’1500 Hz) va maxsus elektr yuritmalarda va 
giroskopik qurilmalarda ishlatiladi. 
Ushbu dvigatellarning texnologik tuzilishiga qaramasdan, ish rejimidagi 
energetik ko‗rsatkichlarining pastligi uchun keng miqdorda ishlab chiqarishda 
qo‗llanilmaydi. 
Xozirgi kunda g‗ovak magnit rotorli turlari mavjud. Bunday dvigatellarda 
rotorning massasini va inersiya momentini kamaytirish maqsadida rotori g‗ovak 
shaklida tayyorlanadi. Rotor devori qalinligi magnit maydoni ish rejimida kirib 
borish chuqurligiga teng qilib tanlanadi. Bu qalinlik chastota 400’1000 Hz da 
0,3’0,5 mm ni va 50 Hz da esa 1’3 mmni tashkil etadi.
G‗ovaksimon rotorli dvigatellarda foydali ish koeffitsienti 
η
va quvvat 
koeffitsienti 
cosυ
ning kamligi uchun ular keng tarqalmagan. 
2.20-rasm
. Massiv rotorli asinxron dvigatelning mexanik xarakteristikasi 

---

100