O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

 
1.7. KUCHLANISHNI SILLIQ ROSTLOVCHI 
TRANSFORMATORLAR 
 
Kuch transformatorlarida kuchlanishni rostlashning qiyinligi, transformator 
tuzilishi murakkabligi va qayta ulash apparatlaridagipog‗onalar sonining ko‗p 
emasligi, rostlash diapozonining bor-yo‗g‗i ±5% oraliqda bo‗lishi kuchlanishni 
keng diapozonda o‗zgartirish imkoniyatini bermaydi. 
Sirpanuvchi kontakli transformatorlar yordamida kuchlanishni ancha silliq 
o‗zgartirilishi mumkin,lekin kuchlanish pog‗onali ravishda o‗zgaradi. Bunday usul 
laboratoriya avtotransformatorida keng qo‗llaniladi. Quvvati bir muncha katta 
bo‗lgan transformatorlar va avtotransformatorlarda, qo‗shni o‗ramlarga ulanishda 
qisqa tutashuv va tokni chegaralash maqsadida ikkita kontaktli chyotka jamlanma 
bilan ta‘minlangan bo‗lishi kerak. 

---

35 
1.16-rasm.
Qo‘shimcha magnitlovchi chulg‘amli bir fazali transformator 
Past kuchlanishli kam quvvatli transformatorlar va avtotransformatorlarda, 
chulg‗amning izolyasiyalanmagan tashqi qismi bo‗ylab qo‗zg‗aluvchi kontakt 
yordamida o‗ramlar sonini o‗zgartirish yo‗li bilan kuchlanishni ancha silliq 
o‗zgartiriladi. Bunday transformatorlarning kuchlanishini rostlash, bitta o‗ramga 
to‗g‗ri keluvchi kichik pog‗onali kuchlanish o‗zgarishi yordamida amalga 
oshiriladi, bunda rostlash diapazoni biroz kengayishi mumkin. Bunday tuzilishli 
transformatorlar tomoshabinlar zali va saxnasini yoritishda ishlatiladi, 
transformatorning quvvati 250 kVA gacha bo‗lishi mumkin, kuchlanishni rostash 
oralig‗i 0 dan 220/380 V bo‗ladi.
Oxirgi vaqtlarda o‗zgarmas tok bilan magnitlanuvchi transformatorlarni 
ishlatish 
kengaymoqda 
ularning 
birnecha 
turlari 
mavjud. 
SHunday 
transformatorning quyidagi turlarini ko‗rib chiqamiz.