O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

3.30-rasm.
Rotori sirpanuvchi dvigatelning ishlash prinsipiga oid 
3.13.
 
DOIMIY MAGNITLI SINXRON DVIGATELLAR 
Bunday sinxron dvigatellarningo‗ziga xos xususiyati shundan iboratki, 
ularda qo‗zg‗atish magnit maydonini hosil qilish uchun rotorda doimiy magnitlar 
joylashtiriladi. Ular dvigatelni sinxronizmga kiritish, qisqa tutashgan chulg‗am esa 
sinxron dvigatelni asinxron usulda ishga tushirish vazifasini bajaradi.
Konstruksiyasining soddaligi, kontakt halqalarining bo‗lmasligi (ya‘ni 
kontaktsizligi), FIK ningnisbatan katta bo‗lishi, qo‗zg‗atish chulg‗ami 
bo‗lmaganidan elektr isroflarining kamligi hamda mashinada magnit maydon hosil 
qilish uchun o‗zgarmastokmanbasigazaruratning yo‗qligibunday dvigatellarning 
afzalligi
hisoblanib; magnit maydoniniboshqarishningqiyinligi, narxiningnisbatan 
qimmatligi ularning 
kamchiligidir
. 
3.31, 
a
-rasmda doimiy magnitlarning rotorda radial joylashishi, 3.31, 
b
-
rasmda esa aksial joylashishi ko‗rsatilgan. Bu dvigatelsinxron usulda 
ishgatushirilganda asinxron momentdan tashqari yana tormozlovchi moment ham 

---

180 
hosil bo‗ladi (3.31, 
c
-rasm). Tormozlovchi moment rotor qutblarida hosil bo‗lgan 
magnit maydoni bilan shu maydon hosil qilgan statordagi tokning ta‘sirlashishi 
natijasida byjudga keladi. 
3.31-rasm.
Doimiy magnit rotorda radial joylashgan (
a
) va aksial, ya‘ni mashina o‗qi bo‗yicha 
joylashgan (
b
) sinxron dvigatellar (bularda: 
1
– stator; 
2
– qisqa tutashgan, ya‘ni ishga ushirish 
chulg‗ami; 
3
– doimiy magnitlar) hamda sinxron dvigatelni ishga tushirish-da elektromagnit 
momentlarning o‗zgarishlarigrafigi (
s
) (bunda: M
a
– asinxron moment; M
t
– tormoz momenti; 
M
nat
– natijaviy moment; M
s.k.nat
– natijaviy momentning dvigatelni sinxronizmga kiritish 
qiymati; M
s.k.
a
– asinxron momentning sinxron dvigatelni sinxronizmga kiritish qiymati 
Doimiy magnitli sinxron dvigatellarning energetik ko‗rsatkichlari yaxshi, 
yuklanish qobiliyati yuqori va aylanish chastotasi barqaror bo‗ladi. Bunday sinxron 
mikrodvigatellar avtomatikada keng ishlatiladi.