O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

3.28-rasm
. Rotori sirpanuvchi sinxron dvigatelning konstruktiv sxemasi 
Shunday qilib, natijaviy nosimmetrik maydonning aylanishi natijasida 
minimal xavo oralig‗i 
A
nuqtasi sinxron tezlik 
ω
0 
bilan siljiydi. Rotor va uning 
g‗ildiraklari o‗zining o‗qi atrofida 
ω
0
tezlikdan kam bo‗lgan 
ω
tezlik bilan 
maydonning aylanish yo‗nalishiga qarshi tomonga aylanadi. Bunda maydon bilan 
sinxron, ammo kam tezlik bilan rotorning markazi 
O
qo‗zg‗aladi. 
, [rad] (3.21) 
bu erda
R
s
va
R
r
–stator va rotor g‗ildiraklari radiusi. 
(3.12.1) tenglamaga muvofiq rotor valining burchak tezligi quyidagicha 
bo‗ladi: 
[rad/sek] (3.22) 
yoki 
Bu erdan 
𝑓
*
+ 
(3.23) 
Bu erda n
0
=60
f
1
, chunki r= 1. 

---

178 
qiymati birdan ancha kichik bo‗lgani uchun rotorning tezligi sinxron 
tezlikdan ancha kichik bo‗ladi. Tarmoq chastotasi 50 Hz bo‗lganda uning aylanish 
tezligi 2’200ayl/min ga etishi mumkin. 
 
 
 
3.29-расм. 
Носимметрик магнит 
майдоннинг 
хаво 
оралиғидаги 
тарқалиши 
Shunday qilib, sirpanuvchi rotorli dvigatellarda maxsus reduktor 
qurilmalarisiz, tezlikni bir necha barobar kamaytiruvchi reduksion koeffitsientga 
ega bo‗la olamiz. 
Stator va rotor g‗ildiraklari yuzasi silliq bo‗lgan rotori sirpanuvchi 
dvigatellarda etarli yuklama momenti xosil bo‗lganda dvigatel vali sirpanib, 
asinxron dvigatel sifatida ishlaydi. Bunday xolatda dvigatelning mexanik 
xarakteristikasi gisterezis dvigatelinikiga o‗xshagan bo‗ladi. Rotori sirpanuvchi 
dvigatellarining stator va rotor g‗ildiraklari sirpanmasligi uchun tishli qilib 
tayyorlanadi. 
Rotori sirpanuvchi dvigatelning asosiy afzalliklari: reduktorsiz ancha 
tezlikni kamaytirish; katta aylanuvchi moment ( nominal va ishga tushish); kam 
inersiyali; tayanch bo‗lib ishlaganda (
n=0
da) quvvat va tokning sezilarli 
oshmasligi. Kamchiliklari: sirpanuvchi rotorning aylanishini boshqa valga ulashda 

---

179 
maxsus kinematik qurilmaning kerakligi; ikki tomonlama manbaning kerakligi; 
markazdan qochma kuch ta‘siridagi vibratsiyaning sezilarliligi.