О„zbekiston respublikasi oliy va о„rta maxsus ta‟lim vazirligi

sek
ichida) 
aniqlanadi, sо„ngra har bir stansiya uchun meyorlash 30 
sek 
ichida sо„nggi 
sur‟atgacha bajarilgan takrorlash sonining uchdan bir qismi yoki kо„pi bilan 
yarmisi hisobidan keltirib chiqariladi. 1-2 oydan sо„ng yangi nazorat testini 
о„tkazish hamda yangi individual kо„rsatkichlarga muvofiq holda aylanma 
trenirovka hajmini о„zgartirish maqsadga muvofiqdir. 
Qо„l tо„pi bо„yicha ixtisoslashayotganlar uchun hisob varaqalarini
(sportchi kundaligiga о„xshash) yuritish foydalidir. Bu yerda о„quvchilar
о„zlarining dastlabki natijalari, mashqlardan oldin va keyingi tomir urish 
kо„rsatkichlari, trenirovka yuklamalari kattaliklari, о„z yutuqlarining о„sishini 
yozib boradilar. Bunday nazorat ularning say harakatlarini faollashtiradi va 
boshka sinf, maktab о„quvchilarining mashg„ulotlariga bо„lgan qiziqishlarini 
oshiradi. 
Bunday trenirovkaning bitta aylanasi 5 – 6 min.ni egallaydi. Darsda 
“aylana” 2 – 3 martacha ( tegishli tarzda mashqlanganlikka ega bо„lganda) 
takrorlanishi mumkin. Mashqlarni bajarish xususiyatlarning (ularning shiddati, 
davomiyligi, har bir stansiyadagi va aylanadagi urinishlar soni) ikki xil bо„lishi 
mumkin: uzoq va uzluksiz, stansiyalar orasida almashishlar yugurib, tez 

---

sur‟atda bajarilsa, aylanalar orasida dam olish esa kо„p bо„lmasa, yoki oraliqli–
har bir stansiya va aylanadan sо„ng tegishli tiklanish davri keladi.
Aylanma trenirovkada qо„l tо„pi bо„yicha material asta –sekin о„zlashtirib 
borilgan sari, umumiy jismoniy tayyorgarlik mashqlari maxsus mashqlar bilan 
almashtiriladi, о„quvchilarning xar tomonlama jismoniy tayyorgarligi, balki 
о„yinchining maxsus kо„nikma va malakalarini rivojlantirish masalalari hal 
etiladi. Alohida stansiyalarda bunday mashqlar quyidagilar bо„lishi mumkin: 
10-25 m masofada turib chegaraga yaqin sur‟atda tо„p oshirishni kо„p marta 
takrorlash, sherigiga tо„p oshirish va ilib olish (yoki devor oldida bajarish), 
himoyachining kvadrat bо„ylab harakatlanishlari, oldinga chiqib olib hujum 
qilishda tо„pni kо„p marta qabul qilib olish, uzoq masofaga tо„p oshirish, 
darvozaga qiyin zarbalarni berish (yiqilib, blok ustidan oshirib) turli hildagi 
aldashlarni (fintlarni) bajarish, yengil tо„ldirma tо„plarni oshirish (0,8kg ), 2, 3, 
4, 5 kg li tо„ldirma tо„plarni belgilangan usulda oshirish, tо„siqlar orasidan ilon 
izi shaklida tо„pni olib yurish va nishonga qarata otish, “yarim shpagatlar” 
siltanishlar hamda yiqilishlar akrobatika mashqlari (darvozabonlar uchun) va 
h.k. 
Daslarni nafaqat zallarda, balki ochiq havoda –qо„l tо„pi uchun 
mо„ljallangan maxsus yoki oddiy boshqa ochiq о„yin maydonlarida 
stadionlarda yoki tabiiy sharoitda (о„rmonlar, bog„, daryo bо„yida va boshqa) 
joylarda ham о„tkazish mumkin. 
Bunday sharoitlarda о„tkaziladigan darslar о„quvchilarning jismoniy 
rivojlanishi va chiniqishiga ijobiy ta‟sir kо„rsatadi hamda qо„l tо„pining asosiy 
texnika elementlarini tez egallashga yordam beradi. 

---