142
Агар қиймати анча кичик бўлгани учун
r
1
0 деб
ҳисобланса, у ҳолда критик сирпаниш
s
kr
ни аниқлаш ифодаси
қуйидаги кўринишга эга бўлади
qt
2
'
2
1
2
'
2/
/
x
r
x
x
r
s
кr
, (2.11,
а
)
Максимал (критик) момент
М
max
нинг қийматини аниқлаш
учун (2.11) дан
s
kr
нинг қийматини (3.11,
а
) га қўйиб
ҳисобланади
,
]
)
(
[
2
2
1
2
2
1
1
2
1
1
1
1
1
1
max
x
c
x
r
r
c
f
U
p
m
M
(2.12)
(2.11), (2.11,
а
) ва (2.12) ларда мусбат (+) ишора мотор режи-
мига, манфий (–) ишора эса генератор режимига тааллуқли
(2.15,
b
-расм).
Асинхрон машиналар учун статор чулғами актив қаршилиги
индуктив қаршиликлар йиғиндисининг [
)
(
'
2
1
1
x
x
r
тахминан
10
12 фоизини ташкил қилади] анча кичик бўлгани сабабли
r
1
0 деб,
М
max
нинг соддалашган ифодасини аниқлаймиз
.
)
(
2
2
1
2
1
1
1
1
max
х
х
f
U
p
m
M
(2.12,
а
)
Ифода (2.12) нинг таҳлили шуни кўрсатадики, асинхрон
машина
генератор режимида ишлаганида, унинг максимал
моменти M
max.G
мотор режимдаги максимал моменти M
max.M
га
нисбатан каттароқ бўлади.
Асинхрон машиналар максимал моменти карралиги
k
M
=M
max
/M
N
Давлат
стандарти томонидан қатъий белгиланган,
яъни k
M
1,8. Айрим
махсус асинхрон машиналари k
M
нинг
қиймати 3,0 гача етади. Бу коэффициент асинхрон машинаси
ўта юкланиш қобилиятини характерлайди.
Электромагнит момент ва ротор чулғамининг қувват
йўқотишлари ифодаларининг таҳлилидан қуйидаги муҳим
хулосаларга келиш мумкин:
1) критик сирпаниш
s
kr
ротор занжирининг актив қаршилиги
r
2
га пропорционал равишда ўзгаради;
2) максимал момент
М
max
нинг қиймати ротор занжири актив
қаршилиги
r
2
га боғлиқ эмас;
3) асинхрон моторнинг максимал моменти
М
max
ва ўта
юкланиш қобилияти
k
M
асосан статор ва ротор чулғамлари
143
тарқоқ индуктив қаршиликлари (мос равишда
х
1
ва
х
2
)
йиғиндисига тескари пропорционал;
4) максимал момент
М
max
ҳар қандай сирпанишдаги момент
сингари
2
1
U
га
пропорционалдир, яъни берилаѐтган кучланиш
камайганда моторнинг ўта юкланиш қобилияти кескин пасаяди.
М =
f
(s) – механик тавсифнинг мотор режимида ўзгариш
характери қуйидагича тушунтирилади. Юк моменти юксиз
ишлаш режимидан оширилса, сирпаниш s ортади. Бунда актив-
индуктив характерли ротор занжири қаршилигидан ўтадиган
ток
I
2
ни ва унинг шу занжирдаги ЭЮК
2
Е
дан орқада қолувчи
2
бурчакни ҳисоблаш учун қуйидаги ифодалар етарли асосан
ротор токи
2
I
ва фаза силжиш бурчаги
2
ортади, сos
2
эса
камаяди.
,
)
(
2
2
2
2
2
2
2
jx
s
r
E
x
js
r
E
s
I
(2.13)
s
r
x
r
x
s
r
x
s
/
arctg
arctg
arctg
2
2
2
2
2
2
2
, (2.14)
Сирпаниш ортиб бориши билан
ротор токининг индуктив
характери ортади, унинг актив ташкил этувчиси эса аввал (
2
кичик пайтда) ортиб, сўнгра (умумий токнинг ортишидан
қатъий назар) камая боради (2.21,
b
-расм), чунки ЭЮК
2
Е
ва
ток
2
I
орасидаги силжиш бурчак
2
ортади.
Do'stlaringiz bilan baham: