O`zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Muzeylarning goyaviy-tarbiyaviy, ta`limiy ishlarning turlari va shakllari
Muzey faoliyatining bu yunalishi pedagogik faoliyatning bir kismi xisoblanadi va uning 
oldiga doimo yangi talablar kuyiladi, yanada keng imkoniyatlar ochiladi. Uning fazifalari, shakl 
va metodlari turli-tumandir. 
Ekskursiya ishi
. 
Asosiy tushunchalar: «Ekskursiya», «Ekskursiya metodi», «Ekskursovod». 
Ekskursiya deb muzey va muzey tashkarisidagi ob`ektlarni bilish va tarbiyaviy 
maksadalarda mutaxassis-ekskursovod raxbarligida belgilangan mavzu va yunalish buyicha 
jamoaviy tomosha kilishdir. Bu ta`rifga ikki uzaro boglik tushuncha kiradi: ekskursiya muzeyni 
yoki muzeydan tashkari ob`ektni kurgani kelgan odamlar guruxi va ekskursiya ilmiy pedagogik 
mexnat turi, u muzey ekspozitsiyasini, vistavka, ob`ektni namoyish kilish tizimini ishlab chikish 
va amalga oshirishdan iborat buladi. 
Muzey pedagoglari tomonidan ishlab chikiladigan ekskursiyalar bir-biridan mavzusining 
xarakteri, vazifasi, gurux tarkibi, uning istaklari va muzey madaniyatiga oshnoligiga karab 
farklanadi, lekin bu ekskursiyalarning barchasi bitta umumiy belgiga ega-ular yagona metodik 
asos-ekskursion metod asosiga kuriladi. 
Muzeyga kelgan gurux bilan ekskursovodning bevosita mulokoti ekspozitsion metodning 
asosiy xususiyati xisoblanadi. Bu mulokot jarayonida, muzey ekspozitsiyais bazasida muzeyning 
ta`limiy va tarbiyaviy vazifasi amalga oshiriladiyu 
Ekskursion metod asosida kurgazmali idrok, muzey ob`ektining jonli ifodasi yotadi. 
Muzeyda kullaniladigan «karash bu xali kurish degani emas» («Smotret’ ne znachit’ videt’») 
degan aforizm bor. Bu aforizm ekspozitsion metodning asosiy vazifasini eslatib turadi. Bu vazifa 
«kurishga» urganish, ya`ni tomoshabin butan ekspozitsiyani va uning aloxida elementlarini 
tomosha kila turib uning asosiy xususiyatlarini ajrata olishga, undagi axborotni egallay bilishga 
urgatishdir. 
Ekskursiya ekskursovod va tomoshabinlar guruxining xaamkorlikdagi ishidir. 
Guruxlarning kanday tarkibda bulishidan kat`iy nazar ekskursovodning vazifasi guruxning xar 
bir asosini muzey ostonasidan kadam bosib utgandan sung uziga xos dunyoga, uzining unsiz 
tilida buyuk tarixiy vokealar xakida xikoya kiluvchi tarixiy manbalar va yodgorliklar dunyosiga 
tushib kolganligiga ishontirish kerak. ekskursovod: bilimlilik; e`tikodlilik; nutk madaniyati; 
mimika; xulk, tashki kurinish. 
Muzey tomonidan utkaziladigan ekskursiyalar turli-tumandir. ekskursiyalar kuyidagilarga 
karab ajratiladi: utkazish joyi va kursatish ob`ektiga karab, tematikasining xarakteri; maksadli 
vazifasiga karab; ekskursion guruxlar tarkibiga karab. 
Utkazish joyi va kursatish ob`ekti: a) muzey ichida: ekspozitsiya, vistavka, fond saklovi. b) 
me`morchilik, tarixiy, madaniy yodgorliklar. v) kompleks ekskursiyalar.