O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

144-rasm. Yurakning tashqi
ko'rinishi.
/ - c h a p o'mrov arteriyasi; 2 - umu­
miy uyqu arteriyasi; 
3 -  aorta ravog'i;
4 - o'rka o'ng arteriyasi; 5 - o'pka ar­
teriyasi poyasi; 
6 -  yurakning chap
qulog'i; 7 - yurak tanasi; 8 -  oldingi
egat; 9 -c h a p qorincha; 1 0 -  yurak
uchi; I I -  o'n g qorincha; 
12 -  toj
egati; 
13 -  yurakning o'ng qulog'i;
14 -  yuqoriga ko'tariluvchi aorta; 15 -
yuqori kovak vena; 
16 -  epikard; 17 -
yelka bosh arteriyasi poyasi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

keng qismi (ko‘ndalangiga) 9— 10,5 sm va old sathi bilan orqasining uzunligi 
6— 7 sm. Yurakning og'irligi butun gavda og'irligiga nisbatan 1:200 yoki 
1:175 bo'ladi. Yurak tashqi yuzasining ikkita o'tkir (o'ng) va o'tmas (chap) 
chekkalari uni orqa va oldingi yuzalarga ajratib turadi.
Yurakning oldingi va bir oz yuqoriga qarab turgan to'sh-qovurg'a 
yuzasi hamda bir oz pastga qaragan diafragma yuzasi bor. Yurakning 
yuqoriga qarab turgan kengroq qismi — asosi va pastga chapga qaragan 
yumaloqroq uchi bor. Yurak asosidan boshlanadigan yirik arteriya va 
vena qon tomirlariga osilgan holatda ishlab turadi. Yurak to 'rt bo'lim dan 
iborat bo'lib, uning asosida joylashgan ikkita yurak bo'lmachalari va ular 
ostida joylashgan ikkita yurak qorinchalari tafovut qilinadi.
Yurakning tashqi yuzasida bo'lm achalar bilan qorinchalar o'rtasidagi 
chegaralarga to 'g 'ri keladigan va yurakni hamma tomondan o'rab turadigan 
ko'ndalang egat, qorinchalarni bir-biridan ajratib turadigan (chegara 
devorlariga to 'g 'ri keladigan) — oldingi uzunasiga joylashgan egat va 
orqa tomondagi uzunasiga ketgan egatlar bor. Yurak egatlari yurak to­
mirlari va yog' moddasi bilan to ‘lib turadi. O 'ng va chap bo'lm achalar 
hamda qorinchalar ular oralig'ida joylashgan devor bilan ajralib turadi. 
Lekin o'ng bo'lm acha bilan o'ng qorincha va chap bo'lm acha bilan chap 
qorinchalar o 'zaro yurak bo'lm achalari bilan qorinchalari o'rtasidagi 
teshiklar vositasida qo'shilib ketgan. Shunday qilib, to'rt bo'lakli yurak 
o'zaro bir-biriga qo'shilib turgan ikki qismga ajraladi. Jumladan, o'ng 
bo'lm acha bilan o 'ng qorincha o'zaro qo'shilsa, ikkinchi tomondan chap 
bo'lm acha bilan chap qorincha bir-biriga qo'shiladi.
Yurakning o'ng bo'lmachasi (devorining qalinligi 2— 3 mm) kub shak­
lidagi bo'shliq bo'lib, chap bo'lmachadan oraliq to'siqcha bilan 
ajralib 
turadi. O'ng bo'lmacha bo'shlig'ining hajmi o'ng qulog'i hisobiga ancha 
kattalashadi. Bo'lmachaning ichki yuzasi, asosan silliq bo'lib, quloq qismi­
da muskul tutamlari bir tekisda joylashmagan (145-rasm).
O 'ng bo'lmachaga yuqorigi va 
pastki kovak venalar quyiladi. Bu 
bo'lm achaga kovak venalardan 
tashqari yurakning o 'z vena qoni 
ham quyiladi. Bo'lm achalar o'rta-