O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

9-rasm. Neyronning
tuzilish sxemasi.
I -  nerv hujayrasi
tanasi; 2-kalta darax-
tga o'xshash tolalar;
J ,4 -a k s o n tolalar,
(miyelin parda bilan
o'ralgan); 5-nerv oxiri;
6
-muskul to'qimasi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Neyrogliya yordamchi to'qim a b o'lib, turli shakldagi (makrogliya 
va mikrogliya) hujayralardan iborat (10-rasm). M akrogliya hujayralari 
m iyada neyronlar o ralig 'id a bosh miya qorinchalari va orqa miya 
kanalining devorlarida uchraydi. Nerv tolalarining pardalarida joylashadi 
va retseptorlar (nerv tolalarining oxiri) gacha boradi. M akrogliya hujay­
ralari nerv elementlarini atrofida biriktiruvchi to'aim adan airatib turish
(chegaralash), trofik (nerv hujayrada m oddalar almashinuvi) va sekre- 
tor (sekret chiqarish) vazifalarini bajaradi.
Mikrogliya mayda, amyobasimon harakatlanuvchi hujayralar bo'lib, 
halok bo'layotgan neyron, nerv tolasi va bakteriyalarni qamrash (fagositoz) 
xususiyatiga ega.
Nerv tolalari glial parda bilan o'ralgan nerv o'sim talari (neyrit va 
dendritlar) dan iborat. Nerv tolalari pardalarining tuzilishiga qarab miyelinsiz 
va m iyelinli to la la rg a b o 'lin a d i. B unday to la la r m arkazid a nerv 
hujayrasining o'sim tasi (o'q silindr) joylashgan.
Miyelinsiz nerv tolalari, asosan, vegetativ nerv sistemasining nerv 
stvollarini hosil qiladi. Ular Shvann hujayralari (lemmositlar) qobig'ini 
o'rab turadi. Lemmositlar pardasi juda yupqa bo'lganligidan va mikroskop 
ostida hujayralar bir-biriga zich joylashganligidan hamda ular chegaralari 
ko'rinmasligidan bir butun g'ilofga o'xshab ko'rinadi. Ba’zi bir miyelinsiz 
nerv tolalari tarkibida bir necha o 'q silindr o'tgan bo'lishi mumkin. Shuning 
uchun bunday tolalarga «kabel tipidagi» tolalar deyiladi.
Miyelinli nerv tolalari miyelinsiz nerv tolalaridan o 'q silindrning 
birmuncha y o 'g 'o n bo'lishi bilan ajralib turadi. Ularni o'rab olgan Shvann 
hujayralarining ichki qismi birmuncha y o 'g 'o n ro q bo'lib, uni miyelin 
pardasi deb ataladi, tashqi parda Shvann hujayrasining sitoplazmasidan 
tuzilgan yupqa pardadir. Miyelin pardasida yog'sim on modda ko'proq. 
Tashqi parda Shvann kletchatkalarining yadro pardalaridan iborat bo'lib, 
Shvann pardasi yoki nevrilemma deb ataladi.