O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

3 1 -rasm. Kurak suyagi.
1,2,3
- kurak burchaklari; 
4 -
baland
qirra: 5 - tum shuqsim on o'siq; 6 - yelka
o 'sig 'i; 7 - b o 'g 'im yuzasi; 
8 -
 qirra o s­
t id a g i 
c h u q u r c h a ;
9 ,
1 0
- k u rak
chekkalari; 
/ / - q i r r a
yuqorisidagi
chuqurcha.
ikkinchisi yuqori tomondagi medial burchak va uchinchisi yuqori tomon­
dagi lateral burchak.
Yuqori tomondagi lateral burchak yo'g'onroq bo'lib, undagi bo'g'im
yuzasi yelka suyagining boshchasi bilan bo'g'im hosil qilib birlashadi.
Kurak suyagining bo'g'im yuzasi ustida tumshuqsimon o'siq bo'rtib 
turadi. Kurakning oldingi, qovurg'alarga qaragan yuzasi botiqroq bo'lib, 
kurak osti chuqurini hosil qiladi, ana shu yuzadagi bir nechta g'adir- 
budur chiziqdan kurak osti muskuli boshlanadi. Kurakning orqa yuzasi 
baland qirra bilan ikkita teng bo'lmagan qismga bo'linib turadi. Bu 
qismlarga shu nomli muskullar yopishgan bo'ladi. Kurakning baland qirrasi 
lateral tomonga davom etib, baquvvat yelka o'sig'i bilan tugaydi. Ana 
shu o'siq o'mrov bilan bo'g'im hosil qilib qo'shiladi.
Q O 'L N IN G E R K IN B O 'L IM ID A G I S U Y A K L A R
Y e l k a s u y a g i (32-rasm, 
A),
rosmana uzun suyaklar turkumidan 
bo'lib, unda tana — diafiz, ikkita uch — epifizlar va ular o'rtasida 
joylashgan metafiz farqlanadi.
Yelka suyagining yuqori uchi — boshchasi suyakning qolgan qismla- 
ridan anatomik bo'yincha orqali ajralib turadi, ana shu bo'yinchaning 
pastki tomonida ikkita do'mboqcha (lateral tomonda kattaroq, old tomon­
da kichkina) bo'ladi. Har qaysi do'mboqchadan pastga qarab bittadan 
g'adir-budur qirra ketgan. Ana shu do'mboqchalar va g'adir-budur qirra-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

lar orasida egatcha bo‘lib, undan 
yelka ikki boshli muskulining payi 
o'tadi. Do'mboqchalar va qirralarga 
muskullar kelib birlashadi. Yelka 
suyagi do‘mboqchalarining pastki 
qismi xipcharoq bo'lib, xirurgik 
bo'yin deb ataladi, yelka suyagi 
ko'proq ana shu joyidan sinadi va 
suyak tanasi (diafiz)ni epifizga 
qo'shib turadi. Yelka suyagi tanasi­
ning yuqori qismi silindr shaklida 
bo'lib, pastki qismi uch chekkali.
Yelka suyagining pastki kengay- 
gan uchi ikki tomonda g'adir-budur 
tepacha hosil qilib tugaydi, bular 
medial va lateral tepachalardir.
Medial tepacha o'siqroq bo'lib, orqa 
yuzasida tirsak nervi o'tadigan egat­
cha ko'rinadi. Ikkala tepacha orasi­
da bilak suyaklari bilan birlashadi- 
gan bo'g'im yuzasi bo'lib, u ikki 
bo'lakka ajralgan: medial tomonda 
ko'ndalang joylashgan va tirsak su­
yagi bilan birlashadigan g'altagi 
bo'lsa, lateral tomonda bilak suyagi 
bilan birlashish uchun yarim sharga o'xshash bo'g'im yuzali boshcha 
bo'ladi. Q'altak tepasining oldingi tomonidagi toj chuqurchasiga tirsak 
suyagining toj o'sig'i, toj tepasining oldingi tomonidagi toj chuqurchasi­
ga tirsak suyagining toj o'sig'i kirib turadi. Toj chuqurchasining lateral 
tomonida bilak suyagining boshi o'rnashishi uchun chuqurcha bor. Q'altak 
tepasining orqa tomonida tirsak suyagining tirsak o'sig'i kirib turadigan 
chuqurcha joylashgan.
B i l a k s u y a k l a r i (32-rasm, D) naysimon ikkita uzun suyaklar- 
dan iborat bo'lib, medial tomonda tirsak suyagi, lateral tomonda esa 
bilak suyagi joylashgan.
T i r s a k s u y a g i (32-rasm, 
В
) yuqori, yo'g'on uchida yelka suya­
gining g'altagi bilan qo'shiladigan kattagina bo'g'im yuzasi bo'lib, bu 
yuza old tomondan toj o'sig'i va orqa tomondan tirsak o 'sig 'i bilan 
chegaralanib turadi.
Toj o'sig'ining lateral tomonida bilak suyagining boshchasi bilan 
bo'g'im tuzilishi uchun botiq yuzacha joylashgan. Toj o'sig'ining pasti- 
da, old tomonda yelka muskuli yopishishidan paydo bo'lgan g'adir-budur